نړیوال کیدنه څه شی دی؟

نړیوال کیدنه څه شی دی؟ زمونږ د دوران آریزه مخامخ کیدنه. د دولت پر وړاندې د بازار سر پورته کول، خصوصی څانګه د ټول ګټو خدمتونو پر وړاندې، یو کس د ټولو پر وړاندې، ځانغوښتنه د پیوستون پر وړاندې.

بازار له هرې لارې هڅه کوی چې د دولت په کړنلارو د خپلې مداخلې حیطه کې زیاته پراخه کړی. له همدې امله دی چې خصوصی کیدنه په هر ځای کې پراخیږی. خصوصی کیدنه په واقع کې خصوصی څانګې ته د ټولیزې شتمنۍ (شرکتونو او خدمتونو) ته د لیږدونې پرته بل هیڅ څه نه دی. هغه څه چې تر اوسه وړیا (او یا هم په ټیټه بیه) پرته له هیڅ ډول تبعیضه د ټولو وګړو په لاسرسۍ کې ول، اوس یا په پیسو او یا هم ګران شوی دی. دې لویې ټولنیزې شاته تلنې، زیاتره د بې وسه اقشارو ګریبان نیولی؛ ځکه چې ټول ګټی خدمتونه، د هغو پانګه ده چې هیڅ پانګه نه لری.

له بل پلوه، نړیوال کیدنه د خپلې تجارتی راکړې ورکړې د مکانیزم، دوه لارې لری: یا په بورس کې پانګه اچونه وکړی (د نړۍ په هر بورس کې، ځکه دلته پانګه پرته له هر ډول خنډه روانه ده) او یا په یوه صنعتی پروژې کې (د لګښتی محصولاتو د کارخانې جوړول). دویمه حل لاره په اروپا کې د منځنۍ ګټې کچه د ۶تر ۸ په سلو کې له ځانه سره لری. په داسې حال کې چې په بورس کې د پانګې اچونې له لارې ګټه اخیستنه کولای شی لوړ عاید رامنځ ته کړی (په ۲۰۰۶ کال کې د بورس بازارونو کې آلمان ۱۷ په سلو کې او فرانسې ۲۲ په سلو کې کې ګټه درلودلې ده).

له داسې ښکاره توپیر سره، پانګوال نور په صنعتی څانګه کې (هماغه ځای چې کار په کې پیدا کیږی) پانګې اچونې ته نه چمتو کیږی مګر دا چې دا پانګه اچونه هغوی ته ۱۵ په سلو کې کلنی ګټه په زیری راوړی. دا پداسې حال کې چې ومولیدل دداسې پانګې اچونې منځنۍ ګټه په اروپا کې ۶تر ۸ په سلو کې ده. څه باید وکړو؟ د بیلګې په توګه په چین یا تایلند کې پانګه اچونه، هغه هیوادونه چې د ډیرې ټیټې تنخوا له امله کولای شی د پانګې اچونې د کلنۍ ګټې کچه تر ۱۵ په سلو یا زیاتره چمتو کړی. له همدې کبله ده چې نن ورځ دا ټوله پانګه اچونه په چین کې تر سره کیږی.

او له هغه ځایه چې ددې کړنو موخه په بې وزله هیوادونو کې په ټیټه بیه تولید او په شتمنو هیوادونو کې په لوړه بیه پلورل دی، د وارداتی تولیداتو سیل د پلورلو لپاره د "هیواد-فابریکو" څخه لکه د اروپا په لور رهی کیږی. همدلته دی چې دا تولیدات د خپل همډوله محصولات چې په زړه لویه وچه کې د ګارګرانو د ټولنیز حقوقو له کبله د زیاتو لګښتونو سره تولیدیږی، نابرابره سیالی پیل کوی. پایله دا چې اروپایی شرکتونه د ناکامۍ سره مخ کیږی او زیاتره تولید کونکی له تعطیل کیدو نه رغیدنه نه لری او کارګران له کاره شړل کیږی.

ځینی مالکان د خپلې بقا لپاره، د "ځای په ځای کیدنې" پریکړه کوی یعنې د خپل تولید مرکز د ټیټ معاش هیوادونو ته لیږدوی. دا کار په شتمنو هیوادونو کې د فابریکو د تړلو او بې روزګارۍ لامل ګرځی.

په دې ډول، نړیوال کیدنه د مکانیزم په څیر د توپیر او تلپاتې رده بندۍ لپاره د یوې ټولیزې سیالۍ تر فشار لاندې عمل کوی. دا سیالی د پانګې او کار تر منځ ده. هغه پانګه چې آزاد بهیر لری او انسانان چې لږ خوځنده دی، له دې کبله ده  چې پانګه ګټونکی ده.

هماغه شان چې لویو بانکونو په نولسمه پیړۍ کې او یا هم کڼ ملتیزه شرکتونو د ۱۹۶۰ تر ۱۹۸۰ کلونو پورې خپله کړنه په زیاتره هیوادونو وتپله؛ د مالی بازارونو خصوصی پانګې هم، اوس د زیاتره هیوادونو برخلیک، او په یو ډول ویلای شو، د نړۍ اقتصادی برخلیک، په لاس کې نیولی دی.

مالی بازارونه په دولتونو باندې د خپلو قانونو د تپلو وس لری. په دې نوې سیاسی- اقتصادی ننداره کې، نړیوال عنصر پر مالی عنصر او خصوصی شرکتونه پر دولت برلاسی دی. بیاویشل  نور تقریباً شتون نه لری او موږ ته ویل کیږی چې د ودې یوازینۍ لاره، خصوصی شرکتونه دی. په نړیواله کچه هم یوازې هغه کسان ګڼل کیږی چې د سیالۍ په ډګر کې پیژندل کیږی. له همدې امله موږ ته ټینګار کیږی چې ټول شیان هرومرو د خصوصی شرکتونو په محور سنبال شی.

په یوه نړیوال شوی اقتصاد کې، پانګه، کار او لمړنی توکی په یوازې توګه ټاکونکې اقتصادی عناصر نه دی. هغه څه چې اړین شمیرل کیږی، ددې دریو توکو خپل منځ کې بنسټیزه اړیکه ده. ددې اړیکې د ټینګولو لپاره، د یو شرکت نه سرحدونو ته پام وی او نه قانونو ته، یوازې د اطلاعاتو، د کار سنبالنه او مدیریتی انقلاب څخه تر ټولو زیاتې ګټې لاس ته راوړنې په خاطر  استفاده په پام کې وی. زیاتره وختونه دا کار د یوه هیواد په منځ کې د یووالی د بیلیدنې لامل ګرځی او کار تر هغه ځایه رسیږی چې د شرکت ګټې او د ټولنې ملی ګټې یو له بله بیلیږی او د بازار او دموکراسۍ منطق یو له بله واټن اخلی.

نړیوال شوی شرکتونه په هیڅ وجه ځان په دې ډله کې ګډ نه بولی، هغوی په ټوله نړۍ کې په تړون تړلو او  خرڅلاو لاس پورې کوی. دا شرکتونه ځان د ګڼ ملتیزه ځانګړنو درلودونکی بولی چې هغوی ته د زیاتې آزادۍ سره د عمل اجازه ورکوی. او دا د هغه نړیوالو سیاسی، اقتصادی او حقوقی سټو د نشتون له امله دی چې وکولای شی د دې شرکتونو په چلند کې اغیزمن بدلون راولی.

له دی پلوه، نړیوال کیدنه، یوه لویه اقتصادی، سیاسی او کلتوری شلیدنه شمیرل کیږی. نړیوال کیدنه، وګړی د یوازینی فرمان د سلطې لاندې راولی: پرته له هر ډول ارادې څخه د بازار د بې نوم او نښان حکمونو لا ښه منلو ته "ځان عیارول". نړیوال کیدنه په اقتصاد پالنه کې د عطف ټګی دی: د "نړیوال" انسان جوړونه، د کلتور او معنا څخه تشونه او په پای کې د نورو څخه بې خبری، او د نیو لیبرالیزم د ایدیولوژۍ تپل پر ټولې نړۍ باندې

پاکستان؛ نوې څیره، زوړ سیاست

وروسته له دې چې د پاکستان نظامی ولسمشر د "دموکراسی غوښتونکو" تر فشار لاندې له واک څخه لیرې کړای شو، نوې څیره چې هیڅکله یې د پاکستان د ولسمشرۍ خوب هم نه لیدو، د پاکستان د نوی ولسمشر په توګه وټاکل شوه. دغه نوې څیره د پاکستان په تاریخ کې یوه تر ټولو پیژندل شوې فاسده څیره ده. آن هغه وخت چې بینظیر بوټو ژوندۍ وه، آصف علی زرداری چې اوس د پاکستان نوی ولسمشر دی، د پاکستان د خلکو ګوند (پی پی پی) زیاتره غړی د هغه د فساد له کبله ترې بیزاره وو. په پاکستان کې دننه د نظامی ولسمشر پر ځای د زرداری ټاکلو ته ولسی پرګنو هم هرکلی ونه وایو، مګر د افغانستان چارواکو دغه بدلون ته په نیکه سترګه وکتل او فکر یې وکړ چې نور به پاکستان په افغانستان کې له لاس وهنې څخه لاس واخلی. خو د پاکستان سیاست دومره خام نه دی چې د څیرو په بدلیدو سره هر څه بدل شی.

پاکستان په خپل تاریخ کې هیڅکله په افغانستان کې د پیاوړی دولت غوښتونکی نه و او نه دی. له دې کبله د افغان چارواکو خوشحالی ښایی دومره پر ځای نه وی. وړاندې له دې چې زرداری د پاکستان د نوی ولسمشر په توګه وټاکل شی، په کراتو یې ویلی وو چې هغه به د طالبانو او نورو ترهګرو پر فعالیتونو بندیز ولګوی او هغوی به غیرقانونی وګرځوی. خو پاکستان داسې هیواد نه دی چې غیرنظامی ولسمشران وکړای شی د هغه هیواد برخلیک بدل کړی او یا یې په سیاست کې د پام وړ بدلون راولی. په پاکستان کې هر څه د نظامیانو او په ځانګړی توګه د آی اس آی لخوا تر سره کیږی. آی اس آی هغه استخباراتی شبکه ده چې په سنتی ډول اسلامپالی په کې تر ټولو زیات رول لری او دغه اسلامپالی په یوه ډول له طالبانو سره تړاو لری. له دې کبله څو وارې چې امریکایی ځواکونو له عملیاتو وړاندې، آی اس آی ته خبر ورکړی و، د امریکاییانو عملیات له ماتې سره مخامخ شوی وو، ځکه طالبان یا د القاعده غړی د آی اس آی لخوا له عملیاتو نه خبر کړای شوی وو. اوس هم د پاکستان نوی غیرپوځی حکومت په هیڅ ډول نشی کولای آی اس آی تر کنترول لاندې راولی. آی اس آی د طالبانو په شتون کې خپله بقا او ګټه وینی. نو ځکه یې د سپټامبر 11 له پیښې وروسته طالبان او نور ترهګر وساتل، هغوی یې نور هم پیاوړی کړل او د دې لپاره چې له لویدیځ نه ملیاردونه ډالره لاس ته راوړی، په قبایلی سیمو کې یې طالبان راوپارول او د دې لپاره چې د لویدیځ زړه او ډالرې لاس ته راوړی، کله ناکله د ترهګرو پر ضد عملیات تر سره کوی. نیویارک ټایمز په خپل وروستی رپوټ کې د قبایلو د یوه مشر له خولې لیکلی دی: "دولتی سرتیری دلته راځی، پر څو خالی کورونو ډزې کوی او بیرته ځی. دا د امریکا د تیرایستنې لپاره یوه ننداره ده."

د زرداری میرمن بینظیر بوټو که څه هم د ترهګرانو په لاس ووژل شوه، خو کومې جرړې او ځواک چې ترهګران په پاکستان کې لری او له بل پلوه آی اس آی هم له هغوی نه ملاتړ کوی، د زرداری د نوی حکومت لپاره به ډیره ستونزمنه وی چې ځان له طالبانو سره مخامخ کړی، ځکه آی اس آی د پاکستان په دولت کې دننه د دولت رول لری. د بریټانیا چاپ ورځپاڼې هِرالډ ټریبیون د غبرګولی د څلورمې نیټې په ګڼه کې د اسټرالیا د ملی پوهنتون استاد امین صیقل لیکنه خپره کړه. امین صیقل په دغه لیکنه کې د آی اس آی اغیزې او ځواک ته اشاره کوی او لیکی: آن که جنرال مشرف په خپله وغواړی په افغانستان کې لاس وهنه ونشی، هغه ژمنه کولای نشی چې آی اس آی به دا کار ونکړی. له دې کبله کله چې د مشرف په څیر پوځی ولسمشر نشی کولای د آی اس آی مخه ونیسی، زرداری چې یو فاسد سیاستوال دی او د ولس ملاتړ له ځانه سره نه لری، هیڅکله به دغه کار تر سره نکړای شی.

د امریکا متحدو ایالتونو چې د ترهګرۍ په وړاندې جګړه کې نور نشو کولای په پاکستان کې د مشرف له لارې خپلې موخې تر سره کړی، د هغه له ملاتړ نه لاس په سر شول او داسې څوک یې د هغه پر ځای راوست چې د فساد دوسیې لری او د خپل ځان د ساتلو لپاره د امریکا هر ډول امر او دستور ته غاړه ږدی. امریکا په پاکستان کې د ترهګرانو د پټنځایونو د ویشتلو او پر هغوی باندې د برید د تر سره کولو لپاره داسې چا ته اړتیا درلوده چې د هغوی په وړاندې ونه دریږی. د امریکا ولسمشر په ډاګه اعلان وکړ چې باید د ترهګرانو ځالې په پاکستان کې په نښه شی، ځکه وروسته له هغې چې پاکستانی طالبانو د پاکستان له ائتلافی دولت سره جوړجاړی وکړ، په افغانستان کې د ترهګرانو بریدونه خپلې وروستۍ کچې ته ورسیدل او آن د ناټو او امریکا ځواکونو ته یې زیات تلفات واړول. کرزی هم په ډاګه اعلان وکړ چې نور د پاکستان لخوا د ترهګرانو بریدونه زغملی نشی او هغه به پر ترهګرانو باندې د پاکستان په خاوره کې برید وکړی! امریکایی ځواکونو د جون په میاشت کې د پاکستان یوه سرحدی پوسته هغه وخت تر هوایی برید لاندې راوستله چې پاکستانی سرتیرو پر امریکایی ځواکونو ډزې وکړې تر څو له پاکستانی طالبانو نه ملاتړ وکړی. په دغه برید کې یوولس پاکستانی سرتیری ووژل شول. له دغې پیښې وروسته، امریکایی ځواکونو څو وارې په پاکستان کې دننه د ترهګرانو پر مورچلو او پټنځایونو هوایی بریدونه کړی، چې د ترهګرانو تر څنګ یې ملکی وګړو ته هم مرګ ژوبله اړولې ده. په همدې وروستیو کې آن د امریکا کمانډو ځواکونو په وزیرستان کې عملیات وکړل او څو تنه ترهګر یې ووژل. دغو بریدونو چې د پاکستانی چارواکو غصه راوپاروله، د پاکستان د پوځ مشر اشفاق کیانی اعلان وکړ چې هیچا ته به اجازه ورنکړی چې د پاکستان په خاوره کې عملیات تر سره کړی. دا دویم ځل دی چې پاکستانی چارواکی اعلان کوی چې د امریکا پر هلیکوپترو یې هغه مهال ډزې کړی چې غوښتل یې د پاکستان خاورې ته راننوځی. دغه ادعاګانې د امریکایی ځواکونو لخوا تایید شوی نه دی.  که امریکایی ځواکونه وغواړی په پاکستان کې عملیات وکړی، لکه څو وارې چې یې پر ترهګرو هوایی بریدونه وکړل، نه زرداری او نه اشفاق کیانی هیڅ یو به هم د هغوی مخه ونه نیولای شی.

زرداری په داسې ستونزمنو او کړکیچنو حالاتو کې د پاکستان د ولسمشرۍ پر پالنګ ډډه وهی چې له یوه پلوه ترهګر د هغه د زنې لاندې په اسلام آباد کې بریدونه تر سره کوی (د پاکستان پر مریَټ هوټل باندې برید، د 53 کسانو وژنه او له 260 څخه د زیاتو ټپی کیدنه) او له بل پلوه زور یې پر آی اس آی نه رسیږی؛ د هیواد اقتصادی وضعیت له کړکیچ سره مخامخ دی او خلک تر وروستۍ کچه له دولت څخه ناراضه دی. زرداری نوې څیره ده، خو د افغانستان په هکله د پاکستان سیاست هماغه زوړ او پخوانی سیاست دی. که زرداری ونکړای شی د پاکستان اوسنی کړکیچن حالات کنترول کړی، دغه کمزوری به نه یوازې په افغانستان کې لاس وهنې زیاتې کړی، چې په خپله پاکستان به نور هم د ترهګرۍ په لمبو کې ستی شی او دغه کار به بالاخره پوځیانو ته بهانه په لاس ورکړی او ډیر ژر به پاکستان د یوې بلې پوځی کودتا شاهد وی.

امریکا باز هم عسکر و افسر می آورد

بعد از یازدهم سپتامبر، نیروهای امریکایی با عده ای از نیروهای کشورهای اروپایی با حمایت اتحاد شمال زیر نام  ائتلاف بین المللی ضد تروریزم وارد افغانستان شدند. در آن زمان این یکی از اهداف اساسی امریکا بود که افغانستان را به عنوان چهار راه آسیا می دانست و به این خاطر جنرال جان ابی زید که قوماندان 25 هزارنیروی امریکایی در آسیا بود به صراحت گفت که «افغانستان درمیان روسیه، چین و هند قرار دارد و جزئی از منافع امریکاست» و جنرال دیگر امریکایی در پنتاگون ابراز داشت که «تمام صحبت ها اینجا روی کم کردن نیرو در عراق میچرخد ولی در مورد افغانستان اصلاً از اخراج نیروهای امریکایی از آن کشور نه تنها چیزی گفته نمی شود که به ازدیاد  نیرو هم فکر می شود».

در مورد افغانستان، دو حزب دموکرات و جمهوریخواه امریکا هم نظر اند که باید سربازان بیشتری به افغانستان فرستاده شود. حال که امریکا با جنگ اوسیتیا تکان سختی خورده، ضرورت بیشتر حضور قدرتمند خود را در افغانستان احساس می کند. مخصوصاً که روس ها در تبلیغات گسترده ای شان پیوسته شکست امریکایی ها را در افغانستان پیش بینی کرده، از یک طرف تلاش می کنند تا پای امریکایی ها بیشتر در باتلاق افغانستان فرو رود و از سوی دیگر به هیچ عنوان خواهان پیروزی طالبان در افغانستان نیستند، چون با این پیروزی کشورهای آسیای میانه را در تیررس تهدید آنها می یابند. امریکا تا حدی بعد از حوادث اخیر در پاکستان و حمله بر هوتل ماریوت به این نتیجه رسیده است که باید نیروهایش را در پاکستان نیز مستقر سازد.

امریکا تصمیم دارد که برای مدت نامحدودی در افغانستان باقی بماند و به این خاطر کرزی وظیفه دارد تا برای این حضور زمینه سازی قانونی کند و قبل از به سر رسیدن وظیفه اش باید این عبای قانونی معاهده ستراتژیک را بدوزد. تا حال دوبار این معاهده به امضا رسیده است ولی امریکاییان نسبت به آن مطمئن نیستند. قرار است این معاهده با کمیسیونی به ریاست سپنتا در پنج سنبله در امریکا، بار دیگر مورد بحث قرار داده شود و این بار امکان می رود که این معاهده در پارلمان نیز به تصوبب برسد، تا تشویش رهبران امریکا کاملاً بر طرف گردد.  امریکا برای حضور قانونی اش به زودی مشکلات را از سر راه برخواهد داشت و به این خاطر بی دغدغه دست به ازدیاد نیرو خواهد زد. آوردن چهار و نیم هزار نیروی تازه دم به افغانستان، به تصوبب این معاهده و انتخابات امریکا موکول گردیده و به این خاطر می گویند که این نیرو بعد از پنج ماه وارد افغانستان می گردد.

امریکاییان عموماً زمانی دست به ازدیاد نیرو می زنند که وضعیت فوق العاده خراب شده باشد و مردم نسبت به آوردن نیروی جدید اعتراضی نداشته، طرفداران جامعه جهانی در افغانستان این ضرورت را تبلیغ کرده، ذهنیت ها آماده شده باشد. امریکایی ها در حالی تصمیم به افزایش نیرو در افغانستان دارند که طالبان تا دروازه های کابل رسیده و مردم در برابر عملیات این نیروها شدیداً اعتراض داشته، به این باور اند که این نیروها با گذشت هر روز غایله را فاجعه بارتر می سازند. بعضی این شیوه کار نیروهای امریکایی را اشتباه ارزیابی کرده، اما عده ای آن را سیاست امریکا می دانند. در حادثه شیندند که بوش و گیتس از کشته شدن 90 نفر بیگناه ( 15 مرد، 15 زن و 30 طفل) معذرت خواستند، اما قوماندانان امریکایی در افغانستان آن را قتل 5 تا 7 نفر نامیدند و اهمیتی برای شان نداشت که چه کسانی به قتل رسیدند و آیا درمیان آنها طالب بود یا خیر.

 نیروهای امریکایی درافغانستان  در حالی  رو به افزایش می گذارد که جنگ در پاکستان بالا گرفته و هوتل امریکایی مریوت در اسلام آباد نیز هدف قرار داده شد و اکنون امریکایی ها خود را مجبور دیده اند که  اعلان کنند «ریشه های تروریزم در پاکستان است و باید در آنجا خشکانده شود». اینکه امریکایی ها بعد از 7 سال به چنین نتیجه ای رسیده اند و  این نیروها با 71 هزار تن در افغانستان چه کردند که حال باید در پاکستان بکنند و چرا هر روز از شکست این نیروها در مطبوعات غربی صحبت می شود، معلوم است که در پاکستان نه تنها در جهت صلح و ثبات کاری انجام نخواهند داد که جنگ شدت بیشتری کسب خواهد کرد و به استقرار نیروهای آن در پاکستان دست خواهند زد. بسیاری می پرسند که آیا امریکا نمی خواهد در پاکستان نیز نیروهایش را به سلسله جابجایی نیرو مستقر سازد؟ مخصوصاً که پاکستان در رابطه بسیار نزدیک با چین قرار داشته و علاوه به اینکه در بندر گوادر سه ونیم ملیارد دالر سرمایه گذاری مشترک دارند، قرار است با سرمایه مشترک کارخانه طیاره سازی تمرینی را ایجاد کنند و کنترول سلاح های اتومی پاکستان را با پیشروی که طالبان در آن کشور دارند به دست بگیرد. این ها از مسایل مهم دیگری است که نمی تواند نگرانی جدی امریکا را درین منطقه برنیانگیزد و نه تنها به فکر استقرار نیرو در افغانستان چه که در پاکستان هم نباشد. این سر آغازیست که از انتقاد و کمک به پاکستان شروع شده و تا جا به جایی کامل نیرو در افغانستان و پاکستان ادامه پیدا خواهد کرد. علاوه برین امریکا تصمیم به ساختن نیروی مشترک پاکستان، افغانستان و امریکا به نام مبارزه با طالبی شدن درین منطقه دارد که به این صورت جابه جایی نیروهایش در خاک پاکستان را در نظر گرفته است

انتخابات ریاست جمهوری؛ واقعیت یا ترفند؟

ازچندی به اینسو بار دیگر سر و صدای انتخابات ریاست جمهوری به راه افتاده که گاهی یکی و زمانی دیگری برای رسیدن به این مقام دندان خایی می کند. نام هایی چون جلالی و خلیلزاد سر زبانهاست، و بشردوست، جبار ثابت و حلیم تنویر قبلاً خود را با وارخطایی نامزد کرده و کمیسیون برگزاری انتخابات نیز گفته است که تا حال بیش از یکصد ملیون دالر جمعاوری نموده و سر از اول ماه  اکتوبر پروسه کارت رای دهی را به راه می اندازد. کرزی نیز تلاش دارد که بار دیگر به این چوکی برسد و تا حال چند بار ابراز داشته که اگر مردم او را بخواهند، خود را نامزد خواهد کرد.

اینکه شرایط  و وضعیت امنیتی چقدر اجازه خواهد داد که چنین انتخاباتی انجام شود معلوم است که درتعدادی از ولایات دولت قدرتی ندارد و کارمندان دولت بر برخی از جاده های عمومی، عبور و مرور نمی توانند و روزانه دهها لاری در شاهراه های عمومی به آتش کشیده می شود. در عده ای از ولسوالی ها نیروهای دولتی توان بیرون رفتن از حریم ولسوالی را ندارند و به این خاطر همه می پرسند که انتخابات چگونه برگزار خواهد شد.

مردم آنچه درین شش سال از دو انتخابات دیده اند چیزی جز فقر و فساد نیست، بسیاری ازین مردم درین انتخابات شرکت نخواهند کرد، مخصوصاً که فهمیده اند دولت افغانستان زیر حمایت خارجی ها چندان صلاحیتی ندارد و رئیس جمهور شان از بی صلاحیتی گریه می کند، بیشتر آنها را به اصل مشکل متوجه می سازد. وقتی کرزی در انتخابات ریاست جمهوری گذشته برنده شد و مردم فکر می کردند که با دادن رای به او چیزهایی بسیاری خوب خواهد شد و جنایتکاران از قدرت به زیر خواهند افتاد ولی عملا نه تنها این کار صورت نگرفت که مردم در فقر چند لایه فرو رفتند و جنایتکاران رنگارنگ دیگر به قدرت چسبیدند و توسط کرزی اعزاز و اکرام شدند. به همین دلیل بود که در انتخابات پارلمانی کمتر از پنجاه درصد مردم شرکت کردند، در کابل پایتخت افغانستان که بسیاری از نمایندگان طیف های مختلف سیاسی در ان حضور دارند، فقط 29 درصد در انتخابات پارلمانی شرکت نمودند و بر چنین رای، انتخاب و کاندیدها دست رد گذاشتند. این بارهم کرزی اعلام می دارد که اگر مردم از او بخواهند که خود را کاندید کند، دست به چنین کاری می زند که معلوم است، هدف از مردم درینجا کیست و چگونه از او خواهند خواست که خود را کاندید کند و درین زمان چه کار مثبت و تحولی در زندگی مردم رخ داده که از او چنین دعوتی به عمل آورند؟

این انتخابات در حالی قرار است بر گزار شود که هفت ملیون نفر در افغانستان زیر خط فقر زندگی می کنند و مردم در عده ای از ولایات برگ درخت می خورند، چهار ملیون نفر آواره اند و چهار ملیون جریب زمین چپاول شده است و روزی نیست که از سوی جنایتکاران مسلح بر دختران کمتر از ده سال تجاوز گروهی صورت نگیرد و خود کرزی هم حکم رهایی بعضی از آنها را صادر می کند!! هفتصد هزار طفل به مکتب رفته نمی توانند و روزانه حد اقل  بیست نفر در اثر حملات طالبان و امریکایی ها به قتل می رسند. مردم از فاقگی اطفال شان را می فروشند و بیش از چهار ملیون نفر بیکار اند و گراف جرم و جنایت به بلندترین سطح خود رسیده است. با این همه معلوم نیست کرزی چه حرفی برای گفتن دارد که بار دیگر مردم او را  دعوت به چنین کاندیداتوری نمایند.

خلیلزاد نیز هوای تخت پاچاهی افغانستان را در سر دارد و باری هم اعلان کرد که چنین اشتیاقی ندارد، اما اگر مردم افغانستان بخواهند حاضر است که خود را کاندید کند. شایعاتی وجود دارد که بسیاری از جنگسالاران و مشتاقان خلیلزاد بار بار از او دعوت می کنند که بیاید و زمام امور را در دست گیرد که این ملت در چنین وضعیتی سخت به رهبر احتیاج دارد و این فقط او است که از عهده این کار بر می آید!! بعضی ها به این باور اند که جبهه ملی نیز چشم به خلیلزاد دارد و تماس هایی نیز میان آنان وجود دارد.  درمیان مردم این گپ به صراحت بیان می شود که هر که را امریکا بخواهد به قدرت خواهد رسید و به این خاطر همه چشم به انتخابات امریکا دوخته اند و فکر می کنند که اگر جمهوریخواهان برنده شوند، بخت خلیلزاد بالا خواهد گرفت و عده ای حتی به این باورند که اگر دموکراتها ببرند باز هم خلیلزاد انتخاب امریکا خواهد بود و گزارشاتی تلویحاً از جدل میان وزارت خارجه، پنتاگون و سازمان سیا بر سر سه کاندید میرسد و بعضی جلالی را هم درین لست فکر می کنند، کسی که ازمدتها سر زبانهاست و گاه نا گاه در مطبوعات بیرون به عنوان زمامدار آینده مطرح می گردد. پس دیده می شود که تعیین رئیس جمهور در داخل افغانستان زیاد جذابیت نداشته بلکه در بیرون هلهله بیشتری دارد.

بسیاری به این باور اند که در صورتی در داخل افغانستان زمینه برگزاری انتخابات مساعد نباشد، بازهم با فسادی که در دستگاه وجود دارد، رای انداختن و اعلان هزاران رای در صندوقها کار مشکلی نیست. مهم این است که اجماع جهانی روی کدام کاندید صورت میگیرد!! ورنه کی نمی داند که انتخاب واقعی بعد از رای مردم مشخص می گردد، در افغانستان عموما شایعات به واقعیت می پوندد و چون دو رای می تواند در مقابل 12 رای کامیاب شود، پس چرا درین وضعیت با رای مثلا 20 در صد نمیشود که رای صد درصد اعلان شود چیزی که در کنفرانس بن  چنین معجزه ای شد و به اثبات رسید که اگر خارجی ها بخواهند هرکاری کرده می توانند.     

وضعیت فلاکتبار برګشت کنندګان در خواجه بهاالدین

کودتای ننگین هفتم ثور که سرآغاز بدبختی ها و مهاجرت ها در کشور بود با سیاست سمت گرایانه و ایجاد غندهای قومی ابعاد گسترده تری گرفت که بخصوص پس از سقوط دولت نجیب و پیوستن این غندها به شکل قومی به قوماندانان تنظیمی در محلات، زمینه های درگیری و مهاجرت را بیشتر نمود.

ماورای کوکچه ولایت تخار مرکز این غند های قومی بود. غند سازا، سفزا در خواجه غار و دشت قلعه و همچنین غند رشید تاتار در لاله گذر خواجه بهاالدین در سرکوب مردم به مثابه چوبدست شورویان عمل می کردند. در پهلوی آن جنگ های تنظیمی بین جمعیت و حزب اسلامی در ولسوالی ینگی قلعه، جان ده ها تن را گرفته و عده ای را آواره نمود. در جریان این درگیری ها تعدادی از ناقلین در خواجه بهاالدین قربانی درگیری های رشید تاتار، قاضی کبیر و قوماندان روح الله گردید و عده ای مجبور به ترک محل شدند.

 قاضی کبیر که قبلاً با حزب اسلامی و بعد جمعیتی و شورای نظاری شد، فعلاً عضو انتصابی مشرانو جرگه می باشد. نامبرده که در همه جنگ ها و آوارگی ها نقش فعال داشت، بعد از آوارگی و مهاجرت ناقلین، فوراً دست به کار شده و زمین مهاجرین را به افراد خود توزیع کرد و تائید و احکام ربانی را نیز به دست آورد. بعد از مدت بیست سال که حدود 80 فامیل این مهاجرین به خواجه بهاالدین برگشته اند، با عکس العمل و خشم مالکین فعلی زمین مواجه گردیده اند به خصوص که حمایت قاضی کبیر، تفنگسالار بزرگ محل را نیز با خود دارند.

 مهاجرین به اثر فشار از سوی تفنگداران محلی ناگزیر به محوطه محبس خواجه بهاالدین پناه برده و روزهای سخت را می گذرانند. دولت در حل همچو قضایا همیشه ناکام بوده و تنها با فرستادن کمیسیون دست جنگسالاران محلی را در چپاول مردم باز گذاشته است.

حال دیده شود که برگشت کنندگان تا چه زمانی باید در محوطه محبس خواجه بهاالدین شب و روز را در نبود آب و نان بگذرانند، در حالی که جنایتکاران از سوی دولت و جامعه جهانی تکریم و تحبیب می شوند.