د پلار سترګو د شازیې جګ قد ته کتل

«کابلیان یي په وینو لیکي»

لیکوال: تلیاد داد نوراني

 

تر هغه سهاره مې مجاهدین لیدلي نه وو. تنکي ځوانان له پلنګي جامو سره د کابل پر سړکونو پلي او په پیکپ موټرونو کې ګرځیدل. زه د وهم وهلي او پریشانه کوڅو پر څنډه میده میده روان وم. لمر تازه ختلی و او وړانګې یې د کابل پر غرونو خپرې وې. یو کس چې د یوه ټیټ رتبه مامور حالت یې درلود او په پشمي پټو کې یې ځان پیچلی و؛ زما اړخ ته روان و. و مې ویل: دا ځوانان خورا چمتو ښکاري. سړی راته ځیر شو او په کمزوري غږ چې د باد له خش خش سره ورکیدی، وویل: دوي ته ایرانیانو سلاح ورکړې.

غرمې خوا کور ته راغلم. پلار می یو ټیټ رتبه مامور و، له کلونو زحمت وروسته یې وکولای شو چې همدا یو وړوکی کور جوړ کړي. نه پوهیدلو سبا به څه کیږي. زما خور چې په یوولسم ټولګۍ کې وه له تلوسی او اندیښنې سره یې وپوښتل: سلیمانه! مجاهدین دي لیدلي؟ په راډیوګانو کې د حزب اسلامي او شورای نظار تر منځ د لانجو په اړه خبرې کیږي. وایې چې دوستم او مسعود سره یوځای شوي دي.

ما له یو څه اندیښنې سره وویل: دلته د وحدت حزب حاکم شوی، کومه خبره نه کیږي. پلار مي په چرتونو کې ډوب و او څه یې نه ویل. موږ ټول ټال ۸ کسه وو او د ګوزارې ژوند مو درلود. په هیڅ حزب پورې تړلي نه وو. زموږ زیات خپلوان ایران او پاکستان ته مهاجر شوي وو.

مازیګر پنځه بجی شاوخوا ټکان پیل شوه. ویل کیدل چې د مجاهدینو د خوشحالۍ ټکان دی. پیکپ موټرونو کې یې د شګو بوجۍ راوړلې او مرچلونه یې جوړول. زموږ مخامخ دوه منزله کور کې یې هم سنګر جوړ کړ. زما زړه وغورځید، ځکه زموږ د کور انګړ ورته مالومیدی او زما خور شازیه یې لیدله. موږ لا د تنظیمونو تر منځ په لانجو او دښمنیو خبر نه وو. زه ژر کوڅې ته لاړم. د دوه منزله کور ګاونډی یې سخت ډبولی و. له همدې امله یې خپل کالي په موټر کې بارول. کرار یې راته وویل: سبا به همدا ستاسو حال وي.

په سبا یې لمر لا نه و ختلی چې تصمیم مو ونیو ګذرګاه کې د ترور کور ته لاړ شو. دروازه مو وتړله او دباندې ووتلو. د مخامخ مورچل څخه یو وسله وال کس زموږ مخ ته ودرید او ویې ویل: څوک اجازه نه لري خپل کور پریږدي. موږ بیرته وګرځیدلو. د ګاونډي د کور له لارې د شا کوڅی ته ووتلو او د ګذرګاه خواته روان شولو. له دهمزنګ څخه لا نه وو تیر شوي چې څو پر له پسی چاودنو آسمایی وریږدوی او سمدلاسه قیامت جوړ شو. موږ له یوی لنډې لارې څخه ځانونه د ترور کور ته نږدی کړي وو. زما پلار چې د زړه تکلیف درلود په نفسکو زموږ شاته را روان و. دوې خویندې او کشر ورور مې په ژړا وو او له هرې چاودنې سره به یوه شیبه هک پک پاته کیدل. ما تازه د ترور د کور کوڅې کې ګام ایښی و چې شازیې چیغه کړه: پلار جان یې وواژه. موږ ټوله، د سړک پر څنډه، د هغه خواته په منډه شو. یوه مرمۍ یې پر زړه لګیدلې وه او بې حرکته پروت و. سترګو یې د شازیې جګ قد ته کتل. د مرمیو د اورښت لاندی مو چیغې وهلې. مور مې ځان پر مخ واهه او خپل ویښتیان یې شکول. ټولو بی هدفه هرې خواته منډې وهلې، ګوندې کوم امن ځای پیدا کړي. زموږ له څنګ څخه خلک د تیریدلو په حال کې ویل چې، هغه پر خدای وسپارئ، خپله چاره وکړئ. موږ نه پوهیدلو څه وکړو. زما د مور نارې سورې د موټر له هارن سره ګډې شوې. د وسله والو کسانو یو پیکپ موټر زموږ اړخ ته ودرید او په مانا داره چپتیا یې زما د پلار جسد موټر ته واچوی او ویې ویل چې موږ یې ښخوو.

هغه شپه مو تر سهاره وژړل او د ترور د کور په کنجونو کې مو ځانونه خوندي کړي وو. یوازې د ماشومانو لپاره څو ګولۍ ډوډۍ پیدا شوه. سهار څو راکټه د ګذرګاه پر کورونو ولګیدل او سیمه یې د یوه دروند لوګي لاندې کړه. زما ترور له خپلو ماشومانو سره د چنداول خوا ته او موږ د رئیس باغ سیمې ته ولاړو.

د ژمنتیا نه هیریدونکې بیلګه

م. پرتم

 

کله چې د تلیاد نوراني د څو اړخیز شخصیت په اړه د خبرو باب پرانیزو او په دې هکله سوچ کوو، نو تر هرڅه دمخه د هغه د شخصیت یو ستر، پیاوړی او قوي اړخ چې د هغه ژمنتیا (تعهد) ده، تر سترګو کیږي. د هیواد او خلکو د روښانه او سوکاله ژوند د تامین او په وړاندې ژمنتیا، د هیواد او خلکو د سیاسي ژوند په ډګر کې د ولسونو د هیلو او آرمانونو د پوره کیدو په وړاندې ژمنتیا او د پورتنیو موخو د لاسته راوړلو لپاره پر خپلو مبارزو او هڅو پوره ژمنتیا د تلیاد نوراني د ژوند او پایښت نه بیلیدونکې برخه وه.

تلیاد نوراني به تل پر دې ټکي ټینګار کاوه چې ژمنتیا د بریالیتوب کونجي ده او د انسان، د سپیڅلي انسان د بریالیتوب راز په دې کې نغښتی دی چې د خپل آرمان، د خپلې موخې، په خپلو مبارزو او هلوځلو کې د پوره ژمنتیا خاوند وي، ځکه چې ژمنتیا یو متعهد انسان له انحراف او هره شیبه اوښتون له ګواښ څخه ژغوري او د هغه انساني اراده پخوي؛ د هغه ولسي ځواک او باورغښتلی کوي او د هغه د انساني وجدان سپیڅلي غږ ته په پوره قوت او توان سره داسې انګازې ورکوي چې کړول شوې او ربړول شوې پرګنې بیداروي.

کله چې تلیاد نوراني پر ژمنتیا ټینګار کوي، دا د هغه د تجربو محصول دی، ځکه هغه پر خپل آرمان، پر خپل قلم او پر خپلې روا او سپیڅلې مبارزې باوري و او د ظلم، استبداد، ناروا او تیارو په وړاندې مبارزه او هلوځلو کې یې ژمنتیا د بري یوازینی اصل ګاڼه.

مخکې یادونه وشوه چې د ژمنیتا پر اصل د تلیاد نوراني ټینګار او باور د هغه د تجربو محصول و. په هیواد کې د وروستیو څلورو لسیزو کړکیچن حالاتو او رامنځته شویو غمیزو په توده بټۍ کې هغه دې پایلې ته ورسید چې د هیواد او خلکو د ناخوالو او نادودو ستر لامل د سیاسي، عقیدوي، اخلاقي او ټولنیزې ژمنتیا نشتون دی او دغې مسئلې د ظلم، ناروا، استبداد، پر انساني ژوند او حقونو د تیریو زمینه چمتو او هواره کړې ده.

د همدې پایلې په ترلاسه کولو سره تلیاد نوراني د خپل پیاوړي قلم تیره څوکه په پوره ژمنتیا سره د حق او برابرۍ د بسیاینې په موخه وکاروله، خپله اورورینه ژبه یې د پوخ تفکر او پیاوړي استدلال په اډانه کې د ژمنتیا اصل ته په وفادارۍ سره د ظلم، استبداد، یرغل، زبیښاک او ښکیلاک پر ضد په اغیزمنه توګه وکاروله او دغه لاره یې د ژوند تر وروستیو شیبو پورې په پوره متانت او قوت سره پر مخ یووړه، چې نن دغه بیلګه د تلیاد نوراني د همسنګرو لارویانو او پلویانو او پر هیواد او خلکو مینو سرکښو پرګنو لپاره د روڼ مشال حیثیت لري.

هغه وړتیاوې چې تلیاد نوراني درلودې، هره شیبه او هر مهال ورته د تش په نوم دولتي ادارو کې د مقام او دریځ ترلاسه کولو او د مال او منال د راټولولو زمینه چمتو کړې وه، خو د هغه سترتوب په دې کې نغښتی و چې هغه ژمن و، او د هغه تفکر، د هغه آرمان او د هغه اراده دومره پیاوړې وه چې ظاهري ښکلاو او سینګارونو د هغه ژمنتیا ټینګ هوډ مات نکړای شو. له نیکه مرغه څه د اوس لپاره او څه د راتلونکې لپاره به د تلیاد نوراني د ژمنتیا ټینګ هوډ د هغه د هر اړخیز شخصیت، نوم، لیکنو، کارنامو او مبارزو یو برجسته څپرکی او د ویاړ یوه هسکه شمله وي. د نوراني یاد دې همیشنی وي او د ژمنو لارویانو لار دې نوراني اوسي.