والستریت را ویران باید کرد!

از چندی بدینسو حرکتی موسوم به «جنبش اشغال والستریت» شهرهای بزرگ امریکا را درنور دیده است و انعکاس وسیع تلاش های این حرکت در رسانه های منتقد دولت های سرمایه داری غرب نشان می دهد که افراد و جریان های متعددی هم به آن امید بسته اند. این حرکت از جهاتی واقعاً جدی است مثلاً اینکه در مرفه ترین کشور جهان که بزرگ ترین فاصلۀ طبقاتی را دارد٬ صورت می گیرد. ثانیاً٬ با وجود همه تلخ کامی ستم کشان و محرومان٬ امریکا خلاف کشورهایی نظیر فرانسه و یونان و انگلستان شاهد کمترین روحیۀ مقاومت و عصیان طبقات نادار جامعه بوده است.

این حرکت با دو شعار اصلی «والستریت را اشغال کنید» و «ما ۹۹ فیصد هستیم» و نیروهای اجتماعی ناهمگون از ستاره های ملیونر هالیود تا محصلان به ستوه آمده پا به میدان گذاشت. مهم ترین مشخصۀ «اشغال والستریت» شکل گیری این حرکت پس از تداوم بحران اقتصادی امریکا و بخصوص ورشکست شدن نهادهای مالی و اعتباردهی امریکا است. به همین دلیل هم اعتراض در برابر تسلط بی قید و شرط والستریت بر اقتصاد امریکا در محراق فعالیت این حرکت باقی مانده است. در آستانۀ ورشکست شدن قسمت اعظم بانک ها، دولت امریکا با تزریق بیش از یک تریلیون دالر به دست آمده از مالیات به کمک این بانک ها شتافت. دولت امریکا که در شعار، سنگِ بازار آزاد را به سینه می زند و همیشه آن را از طریق صندوق بین المللی پول (آی ام اف) و بانک جهانی بر کشورهای فقیر  تحمیل کرده است٬ و در عمل با خصوصی کردن ثروت و اجتماعی کردن فقر حامی سرسخت شرکت ها بوده است، روزانه نیم ملیارد دالر به سرمایه دارانی سوبسید می پردازد که در سکتور زراعت سرمایه گذاری کرده اند. از طرف دیگر ملیتاریزم امریکا که بودجه اش به تنهایی از مجموعه بودجه نظامی تمامی کشورهای جهان بیشتر است و سود حاصله از مصرف نظامی سالیانه امریکا که بالغ بر یک تریلیون دالر می گردد، به جیب کمپنی های اسلحه سازی و امنیتی می رود، آنچه نصیب کارگران و محرومان جامعۀ امریکا می گردد کشته شدن فرزندان شان در جنگ های توسعه طلبانۀ امریکا است. این ملیتاریزم، امریکا را به حامی دولت های ضد مردمی مبدل کرده و از هر شش وتوی ایالات متحده در شورای امنیت ملل متحد، پنج آن در دفاع از حکومت های ضد دموکراتیک و سرکوبگر بوده است. دولت امریکا در حالی که جامعۀ مدنی و انجویزم را به مثابۀ سوغات امریکایی در کشورهای عقب مانده ترویج می دهد تا توانسته است اتحادیه های کارگری را که به معیشت کارگران و بیکار شدگان می رسد در داخل امریکا نابود کرده است.

باور کلی بر این است که با وجود پیچیدگی و وسعت بحران اقتصادی جاری امریکا که پس از بحران اقتصادی دهۀ ۱۹۳۰ بزرگترین بحران اقتصادی این کشور است٬ امریکا و غرب، این بحران را پشت سر خواهد گذاشت. نه تنها این، بلکه کاپیتالیزم امریکا در فقدان جنبش های کارگری و بدیل سیاسی این بحران را به فرصتی برای ثروت اندوزی مبدل کرده است و ثروتمندتر شده است و امریکا امروز بالاترین رقم ملیاردرهای جهان را دارا می باشد. همان طوری که این بحران هم نشان داد، دم و دستگاه تبلیغاتی کاپیتالیزم با ظاهر شدن اولین نشانه های بحران اقتصادی در نهادهای مالی و رهنی، وجود بحران را انکار کرد و آن را مشکلات مقطعی و گذرا خواند اما وقتی بحران به جایی رسید که نمی شد دیگر آن را نادیده گرفت، دامنۀ بحران را چنان وسیع و در ساحاتی جلوه داد که واقعاً در آن بحران وجود نداشت، و به این بهانه زمینۀ خصوصی سازی خدماتی از قبیل پسته رسانی را فراهم ساخت. 

تا جایی که دیده شده حرکت اعتراضی «اشغال والستریت» اصلاً کابوسی برای نظام سرمایه داری نبوده است و حتی گفته می شود که از حمایت چندین ملیاردر امریکایی نیز بهره مند بوده و منعکس کنندۀ تضادها میان سرمایۀ مالی و سرمایۀ تولیدی است. جیمی کارتر هم این حرکت را مؤثر دانسته است. پس بجا خواهد بود اگر به عنوان مهم ترین سؤال پرسیده شود که معترضان چرا نیویارک را برای آغاز و تمرکز اعتراضات خویش انتخاب کردند؟ آیا به این دلیل است که نیویارک شهر زردترین شیطان و نماد عریان سرمایۀ بی رحم است یا اینکه این شهر با خیابان والستریت اش نمادی مسلط ترین بخش سرمایه یعنی سرمایۀ مالی است؟ نیویارک مرکز سیستم بانکداری و سرمایۀ مالی، محل بازار بورس امریکا و مقر شرکت هایی از قبیل جی پی مورگان چیس، سیتی گروپ، مورگان ستنلی، مریل لینچ و لیمن برادرز است و بهشت روی زمین مورگان ها و راکفلرهاست که با آبلۀ دست و عرق جبین صدها هزار مهاجر اروپایی و آسیایی آباد گشته است. 

در حالی که سرمایه داری امریکا کماکان با بحران موجود دست و پنجه نرم می کند و آرام آرام نشانه هایی از کمتر شدن رکود اقتصادی به چشم می خورد، اما درین مدت با مبارزۀ جدی و اعتراضات سازمان یافته از سوی تهی دستان جامعه مواجه نشده است. دولت امریکا که به مثابۀ پاسدار منافع شرکت های بزرگ انحصاری دارای منظم ترین و مجهزترین دولت و ماشین سرکوب و تطمیع و دستگاه تبلیغاتی وسیع است، در وجود «اشغال والستریت»‌ با جریانی روبرو است که به نداشتن رهبری واحد مباهات می کند. هرچند که «اشغال والستریت»‌ در موردی هم حاکی از آگاهی و قاطعیت بود، مثلاً‌ وقتی معترضان بیرق امریکا را که بی شبهه نماد قلدری است در شهر آکلند آتش زدند٬ سیلی جانانه به روی سردمداران شووینیست امریکا حواله کردند. از دورۀ ریاست جمهوری جورج بوش پدر و میراث خوار رونالد ریگان به آتش کشیدن بیرق امریکا عین ارتکاب جرم است. همچنین موضع گیری صریح بر ضد جنگ های امریکا در اقصی نقاط جهان بخش لایتجزای این حرکت بوده است چون بانکداران نیویارک در تبانی با پنتاگون بیشترین سود را از جنگ افروزی های واشنگتن می برند. 

اما دو مسئلۀ نهایت مهم نشاندهندۀ برداشت انحرافی این حرکت است: اول اینکه سر دادن شعار «اشغال والستریت» آرزوی احیای کاپیتالیزم «پاک و ستره» و پویای قرن هجدهم است، زمانی که کاپیتالیزم نیروی پیشرو بود که برج و باروی لرزان فیودالیزم را ویران کرد. و از طرف دیگر نوعی تلاش برای جدا دانستن سرمایۀ مالی از بدنۀ کاپیتالیزم و قرار دادن آن در مقابل سرمایه های تولیدی و تجاری است. اقشار متعدد جامعه و بخصوص قشر خرده بورژوازی به عنوان مبلغ اصلی کاپیتالیزم همیشه بر نهادهای سرمایۀ مالی تاخته چون بدون داشتن پشتوانه و تنها با ارائۀ اعتبارات سود می جوید و بی قاعده بازی می کند. شعار «والستریت را اشغال کنید» همچنین این سؤال را بی جواب می گذارد که با مشت آهنین کاپیتالیزم مثل پنتاگون چه باید کرد؟ مبلغان سرسخت سرمایه داری در دوصد سال گذشته بر «دست نامرئی بازار» بوسه زده اند، اما دانسته فراموش می کنند که به قول معروف از آستین این دست نامرئی، در حقیقت مشت آهنین پنتاگون و ناتو و سنتو عمل می کند.

از این که بگذریم به شعار عامه پسند و مردم فریب «ما ۹۹ فیصد هستیم» می رسیم که همه مرزها و فاصله های طبقاتی را مسخ و مخدوش می کند. درین شکی نیست که سی و سه فیصد ثروت امریکا در تصاحب یک فیصد ثروتمند فوق العاده یا سوپر رِچ امریکا است اما درک این واقعیت هم دشوار نیست که ۹۹ فیصد متباقی فوراً شامل اردوگاه تهی دستان نمی گردند بلکه به نسبت های متفاوت از ثروت موجود در جامعه سود می برند. ثروتمندان غارتگر برای تداوم بخشیدن به غارتگری به دستگاه پولیس و زندان و اردو و محاکم و دستگاه های تبلیغاتی و آموزشی مثل رسانه ها، پوهنتون ها، مکاتب و کلیساها نیاز دارند و افرادی که درین بخش کار می کنند حامی منافع ثروتمندان اند نه جزئی از تهی دستان جامعه. درین روزها محکمه ای مضحک در ایالت نیو مکسیکوی امریکا، زنی را به اتهام دزدیدن یک کدو به ارزش دو دالر محاکمه می کند، تنها این زن از جمله تهی دستان است نه پولیس و قاضی و زندانبان.  

در همین راستا معترضان «اشغال والستریت» تلاش می ورزند تا ادبیات شان رنگ و بوی فرا طبقاتی داشته باشد و بدون اشاره به تخاصم طبقاتی میان اقشار و طبقات اجتماعی عمدتاً از ادبیات حاکم بر جامعۀ امریکا استفاده می کنند که در آن به جای زحمتکشان و محرومان از امریکاییان سختکوش تمجید می شود. این سختکوشی می تواند ملیاردری هم باشد که برای ثرورت اندوزی شب از روز نشناسد یا هم وزیر دفاع در آستانۀ حمله به افغانستان یا عراق. اما زحمتکش کسی است که برای تهیۀ حداقل مایحتاج باید حداکثر نیرو و توان خود را به ثروتمندان بفروشد. از همینجاست که وقتی جامعه به دو اردوگاه حاکم و محکوم تقسیم می شود، این دو اردوگاه با هم متخاصم اند نه همسایه.

امریکا از سال ۱۸۸۵ به این طرف بزرگ ترین اقتصاد و نیروی نظامی جهان است و حداقل سه بحران بزرگ اقتصادی را پشت سر گذاشته، و پیوسته بر تعداد پایگاه های نظامی خویش در سراسر جهان افزوده است. این کشور در طول تاریخش یک روز را هم بدون جنگ پشت سر نگذاشته است. مجموعۀ قروض خارجی این کشور با اجتماع بیمارش به پانزده تریلیون دالر (15.000.000.000.000) می رسد. با این همه با آموختن از تجارب انقلاب های بزرگ قرن بیستم، زنجیر چنین قدرت عظیم نظامی و اقتصادی باید در ضعیف ترین حلقه هایش از هم بگسلد که این حلقه های ضعیف در افغانستان، عراق، پاکستان، یمن، سومالی، لیبی و امریکای جنوبی است نه در والستریت. 

بثینه کامل، «د زړورو میرمنو نړیواله جایزه» و نه منله!

د امریکا متحد ایالتونه هر کال د مډالونو په تور بازار کې د بنیامین زافانیا په وینا یو شمیر مخور کسان پیري او پلوري. دا نیواک ګر هیواد هڅه کوي د دې مډالونو په ورکولو سره له یوې خوا خپله ښکیلاک ګره څیره پټه کړي او له بلې خوا د نورو هیوادونو، په تیره بیا د دریمې نړۍ هیوادونو «مبارزان» په خپلو نانځکو او ګوډاګیانو بدل کړي.

د همدې جایزو په لړ کې امریکا هڅه وکړه چې د ۲۰۱۱ کال د زړورو میرمنو نړیواله جایزه، میرمن بثینه کامل ته ورکړي. بثینه کامل هغه مصري څیره ده چې د دې هیواد له وروستیو پاڅونونو وروسته یي د مصري ولس په منځ کې محبوبیت پیدا کړی دی. کله چې میرمن بثینه کامل خبر تر لاسه کوي چې ټاکل شوې دا جایزه نوموړې ته ورکړل شي، د «نه!» ویلو په ترڅ کې د دې جایزې په اړه یې وویل:

دا جایزه د متحدو ایالتونو له لورې راځي، هغه هیواد چې د انقلاب په ځپلو کې یې په غیرمستقیم ډول لاس درلود او هغه وسلې چې د مصري معترضینو په ضد وکارول شوې، د دوې لخوا ورکول کیدې، ځکه هغه نشي کولای داسې یوه جایزه ومني چې د شهیدانو په وینو سره ده.»

 

له هغه وروسته چې بثینه کامل دا جایزه رد کړه، د ولسونو په منځ کې یې محبوبیت لا زیات شو او یو تن پلوي یې د فیس بوک په ټولنیز جال کې ولیکل چې بثینه له سلو نارینه څخه هم زړوره ده، او یوه بل تن ولیکل چې زه واقعاً د هغې دریځ ته درناوی لرم، ځکه هغه زموږ فکر او باور ته درناوی لري.

خو پوښتنه دا ده چې ولې زموږ په هیواد کې ځینې میرمنې بې له دې چې د امریکا جنایتونه یې لږ هم وځوروي او هغه مِتیازې چې دغه وحشي جنایتکاران یې د افغانانو پر جسدونو کوي د دوې کرکه راوپاروي، د سوالګرو او خیرات غوښتونکو په څیر د سپینې ماڼۍ پر درشل تندی ږدي او د هغوی په وینو لړلي مډالونه اخلي او ورباندې ویاړي؟!!

موږ باید خپل دولت جوړ کړو!

هر چیرې چې ستم وي، هلته اعتراض وي. اعتراض بیلابیل ډولونه لري، خو موسیقي هغه هنر دی چې کولای شي له پراخو اعتراضي غورځنګونه سره تر بریا پورې ملتیا وکړي او د ولسونو په راپارولو سره د زبیښاک او استعمار په وړاندې مبارزه لا ګړندۍ کړي. رپ موسیقۍ چې د امریکا د تورپوټکو له کوڅو او واټونو سر راپورته کړی، د موسیقۍ هغه ډول دی چې منځپانګه یې د نورو پرتله زیاته د ستم، تیري، زورواکۍ، تبعیض، اشغال او جګړې په وړاندې متمرکز ده.

وروسته له هغه چې د ۱۹۶۰ لسیزې په وروستیو کې امریکايی نیواک ګرو پر ویتنام برید وکړ او دې وحشیانه اشغال او نیواک په نړیواله کچه د امریکایي امپریالیزم په وړاندې کرکه لا زیاته کړه، دننه په امریکا کې هم طبقاتي تضادونه لا زيات شول او تورپوټکو عملاً د امریکا د امپریالیستي پانګوالۍ په وړاندې د اعتراض لاره ونیوله او ورسره جوخت د رپ موسیقۍ هم په بی ساري توګه د هارلم او نیویارک په کوڅو کې د اعتراض هنګامې پورته کړې.

۱۹۷۹ كال د رپ موسيقـۍ د بريد د ماتيدنې كال و. نوره دا موسيقي يوازې د هارلم او نيويارك په كوڅو كې نه غږيدله، بلكې له امريكا ووتله او نورو هيوادونو ته يې آواز ورسيد. په همدې كال كې رپ موسيقي بازار ته هم لار ومونده. پانګوالو چې د دې موسيقي خطر د ويكتور خارا په وينا له يوه وسله وال چريك  سره پرتله كاوه او د هغه ضرب او  د كليمو تون يې د بمونو چاودنه ګڼله، هڅه پيل كړه چې دا موسيقي په بازاري هوسونو ككړه او پاڅونكی خصلت یې ووژني.

په ۱۹۷۹ كال کې داسې يوه سوداګريزه رپ ترانه ولوستل شوه چې په كې د ښادۍ او جشن نيولو خبرې کیدې او په دې یې ټینګار کاوه چې د نورو خلکو له دردونو باید تیر شو او خپله خوشالي ولمانځو؛ «برادر دي» د دې ترانې په غبرګون كې د «څنګه تور ملت راپاڅوو؟» ترانه وويله:

ستا جشن كيداې شي ډير ژر پای ومومي

كله چې هغوې يوه ورځ له غرمې وروسته،

د هغوې په وينا، د «تور كوڅه ډبي» په كتار كې ودروي

او په داسې حال كې چې ته شپه سهاروې

دا هيواد لا د ښي لاسو په منګولو کې ښکیل کیږي

نو له اوسه ځان چمتو كړه

او يا د تيښـتې لار ونيسه

ځكه چې په پوليسي دولت كې، هيڅ جشن مشن نشته

د«ګرنډ مسټر فلش» او د «فوريس فايف» ډلې ترانه چې «پيام» نوميږي، هغه ترانه ده چې نړيوال شهرت يې موندلى دى. په دې ترانه كې د بيوزلو ولسونو او زياركښانو ژوند انځور شوی دی. دا په کې انځور شوي چې څنګه له پانګوالي سيستم څخه پوزې ته رسيدلي خلک ورو ورو لاس وسلې ته وړي:

وسله په لاس کې ټینګه نیسم

ځكه چې زما د وژلو تكل يې كړى

ما ته دیكه مه راكوه، حوصله مې پاې ته رسيدلې

كوښښ كوم وروستی سيم ونه وهم

دا ځای د يو ځنګل په شان دی

او ځينې وختونه تعجب كوم

چې څرنګه كولاى شو ځان روغ رمټ وباسو.

«برادر دي» هغه رپ سندرغاړى دى چې د استعمار ضد ترانې يې ويلي او په دې باور و چې ولسونه یوازې هغه وخت کولای شي خلاصون ته ورسیږي او له وژنې خلاص شي، چې خپل دولت جوړ کړي او ښکیلاکګر له واکمنۍ څخه راکوز کړي:

د نننۍ نړۍ ډيری ستونزې، 

خصوصاً هغه ستونزې چې زموږ ولس ورسره مخامخ دى

د ښكيلاك د تضاد ښكارندوى دي

اصلي مسئله، د واكمنۍ مسئله ده

زموږ موخه بايد واكمني وي

توكم پالنه زموږ د اوسنۍ ناتوانۍ پايله ده

په دې وضعيت كې طبيعي توپيرونه په زبيښاك كې رول لوبوي

د برابرۍ تر لاسه کولو لپاره د جګړې خبره اكثراً مطرح كيږي

خو له ځان څخه وپوښته،

 اصلاً دوې څه ارزښت لري چې وغواړو ورسره برابر ووسو؟

كوښښ وكړه چې بهرنی كنټرول له منځه یوسئ

موږ بايد خپل دولت جوړ كړو

دا نوی نړيوال نظم ويني چې لكه ګل په غندلې را زرغورنیږي

د نړۍ د ټولو خلکو له مبارزو راپورته کیږي،

څو هغه څه چې په حقه خلکو پورې تړاو لري، رامنځته کړي

اصلي مسئله واکمني ده،

هر څه چې زغمو، لامل یې د واکمنۍ نه لرل دي

بی له واکمنۍ، وژل کیږو

زموږ موخه باید واکمني وي.

اسطوره ی فولاد

در سوگ بزرگمردی كه عمر كوتاهش را صرف آرمانی بزرگ و جاودانه كرد. مبارزی كه با ترس و وسواس، مصلحت و معامله، و رضا و تسليم بيگانه بود. استادی كه درس بپاخاستن، درخت شدن، و نور را فرياد كردن از خود به يادگار گذارد.

فريد احساس ـ ولايت فراه

اسطوره ی فولاد

بالا بلند بود

همچون غرور سرو؛

                             جولانگۀ عقاب.

با آن حضور اندك و آن فرصت نچيز

در امتداد باورِ بی انتهای خويش

تاريخ را به درسِ شجاعت ادب نمود.

تاريخ هرزه را؛

تاريخ رسالتْ شكنِ خواب رفته را

تا مرز اعتراف و يقين

                                تازيانه زد.

او مايه ی حسادت فولاد و سنگ بود

الگوی رشكِ بحر؛

در هر ورق از دفترِ تقويمِ سبزِ خود

آلام خلق های وطن را ترانه كرد؛

رسم درخت بودن و آيين موج را

بر تابلوی پست زمان

                              جاودانه كرد.

اهل رضا نبود

ناژوی سبز ما !

مغرور همچو سرو

در بدترين شماتت پاييز و برف و باد

تسليم را به طنز و تمسخر جواب داد.

اينك چگونه؛

                  زود

آن پاسدارِ باور و آن رستمِ ستيز

اينك چگونه؛

                  آه !!!

در استوای گرمیِ بازار دلقكان

دستی ميان آتش و دستی ميان خون

با آن حضور اندك

انسان را شناخت؛

در قرن بی حيای فراموشيی بشر

انسان را سرود

انسان را گريست. . .

پس انسان اگر تويی

انسان اگر منم؛

انسان چگونه بايد

از اين عبور تلخ

از اين حقيقت تنها شدن،

                                    رفيق !

تا مغز استخوان نلرزد؟

زيرا:

ساطورِ خشمِ رستم تسليمْ ستيزِ ما

در نيمه راهِ حمله ی افراسيابيان

ديگر غلاف شد.

زنده یاد داد نورانی، «هرگز تسلیم زورگویان داخلی و خارجی نشد»

داکتر میر عبدالرحیم عزیز یکی از مبارزان و نویسندگان متعهد کشور ماست. در شرایطی که فرهنگیان و نویسندگان مزدور به پای خوکان داخلی و خارجی زنگولۀ واژه ها را می بندند و با کلپتره گویی های سیاسی به مخدوش نمودن اذهان مردم پرداخته و از خورشگاه استعمار چاق و فربه می شوند و مزد سفارت خانه های گونه گون را به نیفه می زنند، قلم رسا و متین او چون ساطور خشم بر حلق دژخیمان می نشیند، و اگر این «فرهنگیان» ذره ای هم وجدان داشته باشند، با نوشته های او باید از شرم آب شوند.

نشریۀ پیشرو ضمن آرزوی عمر دراز و شعله ور بودن قلم آتشین او، قسمتی از نوشته هایش را که دربارۀ زنده یاد داد نورانی، مبارز سرشناس و بنیانگذار نشریۀ پیشرو در پورتال «افغانستان آزاد ـ آزاد افغانستان» به رشتۀ تحریر درآورده، اینجا نقل می کند و از ایشان صمیمانه ابراز سپاس می نماید. 

«مرگ خاینان و مرگ صادقان» نوشته ای از داکتر عزیز است که با این جملات ادامه می یابد: «مرگ چه کسانی سرور آفرین است؟ مرگ قاتلان مردم، خاینان به کشور، میهن فروشان، جواسیس، مدافعان استعمار، تروریست های بی هویت، معامله گران سیاسی با متجاوزان، دست نشاندگان و دست پروردگان استعمار، مدافعان لشکرگاه های نیروهای امپریالیستی و امضاء کنندگان قرارداد مخفی و علنی با متجاوزان همه برای قربانیان این گروه های نابکار، شادی آفرین است. به استثنای عده ای از هم سلکان این شرف باختگان، کسی بر مردن و یا قتل این افراد اشک نمی ریزد و آه حسرت نمی کشد. هر کس می گوید که «خوب شد که مرد و یا کشته شد که ما از شرش بی غم شدیم.» این افراد هزارها تن را به هلاکت رسانیده اند، به هزارها زن تجاوز کرده اند، هزارها فامیل را به ماتم نشانده اند، هزارها خانه را ویران ساخته اند، صدها هزار کودک را بی پدر و مادر باقی گذاشته اند و بالاخره یکجا با متجاوزان در کشتار مرد خود شریک بوده اند. این افراد از زمرۀ بی وجدان ترین و پست ترین انسان های روی زمین اند. در این ها شرف، وجدان، غیرت، شهامت، انسانیت، همت، میهن دوستی و نوع پرستی مرده است. هوش و گوش این فضله های حیوانی صرف به سوی تجمع پول و سرمایه متمرکز است. اگر وقتش برسد، از فروش فرزند و ناموس خویش هم باکی ندارند. مرگ این ناکسان برای مردم ستم کش ما غم و غصه ای را سبب نمی گردد. مردم برای قتل و مرگ این لاشخوران دعا می کنند.

مرگ چه کسانی تأثر آفرین است؟ مرگ میهن دوستان، مبارزان راه آزادی، انقلابیون راستین، فرزندان صدیق وطن، مبارزان ضد ارتجاع و ضد استعمار و حقیقت گویان تاریخ برای مردم شریف و مبارز اندوه و تألم می آفریند. مردم نجیب ما می دانند که از دست دادن انسان های والامقام درین عصرِ خیانت و جنایت، ضایعۀ جبران ناپذیر است. مرگ هر یک از انسان های والاگهر داغ ابدی در دل و جان فرزندان اصیل سرزمین بلاکشیده ای ما می گذارد. این افراد جوهرهای نایابی اند که نبود شان برای استعمار و ایادی متجاوزان در داخل و خارج فرصت خیانت و میهن فروشی می دهد و برای تاخت و تاز بیشتر کاسه لیسان و خاک فروشان جولان می دهد. مرگ مبارز نستوه و با شهامت زنده یاد «داد نورانی» در داخل و مرگ انسان نجیب و میهن دوست «محمد شریف بهاند» در خارج از نوع دوم است که قلوب همه فرزندان اصیل کشور را داغدار ساخت و خلای بزرگی را از نبود شان در حیات سیاسی کشور اشغال شدۀ ما به وجود آورد.

بر ماست که چه نوع مرگ را می پذیریم: مرگ نوع اول، مرده را معلون ابدی تاریخ خواهد ساخت و مرگ نوع دوم، نام ما را ثبت صفحات زرین تاریخ خواهد نمود.»

و در نوشتۀ «افغانستان در سال 2011» ضمن مرور بر حوادث خونبار کشور ما نوشته است: «سال 2011 برای پورتال همچنان یک سال رنج آور بود. در کنار دوست، همکار و مبارز نستوه آقای داد نورانی، همکاران گرامی ما آقایان «عبداللطیف صدیقی للندری» شاعر آزادیخواه و «شریف بهاند» محقق برجستۀ کشور پدرود حیات گفتند و دوستان شان را داغدار ساختند. زنده یاد نورانی شاعر با احساس و متفکر با درد در افغانستان بود. سالیان زیادی از عمر خویش را در راه آزادی کشور و مبارزه علیه ظلم و استبداد سپری کرد و هرگز تسلیم زورگویان داخلی و خارجی نشد. تا آخرین رمق حیات رزمید و نام خویش را در تاریخ مبارزان واقعی کشور ثبت نمود. یادش گرامی و خاطره اش زنده باد.»

 در شرایطی که «مدالگیران» با توطئه های مختلف تلاش کردند تا شخصیت مبارز و انقلابی زنده یاد داد نورانی را با اتهامات رذیلانۀ شان خدشه دار سازند و در نهایت جز سرافکندگی چیزی بدست نیاوردند، واژه های رسا و شکوهمند آقای داکتر رحیم عزیز به خوبی نشان می دهد که جای آن مبارز نستوه در کشور استعمار زدۀ ما چقدر خالیِ خالی است.

اظهار سپاس

سيما سوژا

مردم غم ديده، زجركشيده و فقير ولسوالي يكاولنگ مخصوصاً بازماندگان شهدای 19 جدي از نشریۀ پيشرو و گردانندگان آن به خاطر اينكه در سال 1389 عكس های زحمتكشان را از تمام نقاط جمع آوری و با تمام مشخصات و موقعیت طبقاتی شان در «پيشرو» به چاپ رساندند و با درد بازماندگان شان شريك شدند، و بار دیگر در 19جدی 1390 با چاپ پوستر رنگۀ عکس های شهدای یکاولنگ و تهیۀ فلم مستند «یکاولنگ خون می گرید» دین خود را در قبال زحمتکشان افغانستان اداء نمودند، به نمایندگی از تمام بازماندگان شهدای یکاولنگ از صدق دل از ايشان سپاسگذاری و قدردانی می نمایم، زیرا تا امروز خيانتكاران و جنايتكاران و موسساتِ استفاده جو از نام ها، عكس ها و فلم های شهداء استفاده های شخصی نموده و يتيمان و بيوه زنان را به اقسام مختلف فريب داده اند. این خاینان از نام های شهدا بلندمنزل ها ساختند، صاحب ملیون ها دالر شدند و به عيش و نوش پرداختند، در حالی که مردم بی سرپناه و یتیمان شهدای 19 جدي از فقر می ميرند، و برای پیدا کردن یک لقمه نان در خانه های پولداران مزدوری می كنند.

تا امروز به جز نشریۀ «پيشرو»، هيچ گروه يا نشريه و ارگانی چنين زحمتی را متحمل نشده است. زحمتكشان 19 جدی بيرحمانه رگبار شدند، اما خاینان به زندگی های افسانوی رسیدند. بار دیگر به نمایندگی از مردم زحمتکش یکاولنگ و بازماندگان شهدای 19 جدی به دست طالبان از گردانندگان دلسوز و مهربان نشریۀ «پیشرو» اظهار سپاس و امتنان می نمایم و آرزومندم که در فعالیت های شان به خاطر بازتاب دردها و رنج های مردم فقیر و زحمتکش افغانستان مانند همیشه موفق و سربلند باشند.          

متن فلم «یکاولنگ خون می گرید»

نشریۀ پیشرو به مناسبت سالگرد قتل عام وحشیانۀ مردم زحمتکش ولسوالی یکاولنگ ولایت بامیان توسط طالبان در 19 جدی 1379، پوستر رنگۀ عکس های شهدای یکاولنگ را چاپ و فلم مستند «یکاولنگ خون می گرید» را تهیه نمود. این فلم مستند در جریان مراسم یادبود شهدای یکاولنگ در آن ولسوالی به نمایش گذاشته شد. نمایش این فلم تراژید، اشک را از دیدگان زن و مرد حاضر در تالار جاری ساخت.

 متن فلم «یکاولنگ خون می گرید»

اینجا یکاولنگ است. سرزمین انسان های زحمتکش، انسان هایی که در فقر زاده می شوند، با غرور بزرگ می شوند، در فقر میمیرند و در غرور جاودانه می شوند. یکاولنگ سرزمین پدران و مادران زحمتکشی است که درس استقلال را در نبردهای رهایی بخش آموخته اند و راه و رسم آزادگی را بر آستانه هر در تصویر کرده اند، فریاد شده اند، حماسه شده اند، و در برابر هیچ دشمن خونریز و جانی سر تسلیم خم نکرده اند 

.

یکاولنگ، قلبی است سخت دردمند از مردان بیدمشکین، شاه نهنگ، قاشغوله و جمک که با چهره های غبارآلود و گونه های قهر آلود شان، بر ضد ستمگران زمانه قوغ شده اند و شعله زده اند و آتشپاره های انتقام شان در رعد سهمگین رستاخیز مردمی لحظه شماری می کند، انسانی هایی که با قلب های مهربان و پاک شان در تلالوی عشق و عاطفه سرود بزرگ آزادی را  زمزمه می کنند. یکاولنگ، کاشانه ای است سخت دردناک از زنان دهن کنک، درۀ علی، فیروز بهار، سرآسیاب و لیلور که با دست های زمخت شان زمین خونین تاریخ را شیار می زنند و در کنار خواهران نورستانی و کندهاری و سمنگانی شان بر قلۀ شامخ انسانیت ایستاده اند و با لبخندهای شکوهمند شان لالایی رهایی می خوانند 

.

یکاولنگ، با داس های فولادین دهقانان سبز می شود، با صدای آهنگین چوپانان بیدار می شود و تکاتک چکش های کارگران، سکوت آن را می شکند، اما یازده سال پیش از امروز، امروزی که طیاره های امریکایی هر لحظه ده ها تن را می کشند، بی 52 ها می غرند و پیام وحشت ارسال می کنند و حاکمان خون عزیزان مان را به پای جنرالان خارجی لیلام می کنند؛ یکاولنگ سخت خونین شد، پرپر شد، به ماتم نشست، خون گریه کرد و به سکوت سهمگینی فرو رفت و تنها آه گرم مادران بود که در سکوت تلخ و سرد یکاولنگ راه زد و فریاد شد: روز انتقام رسیدنی است!

آه، نزدهم جدی بود. هوا سرد و زمستانی بود. پرنده ها خاموش بودند. درختان برهنه و سر فراز ایستاده بودند. آفتاب کمرنگ بود. هیچ کس نمی دانست که قصه های درد عزیزان به این زودی بر لب مادران، پدران، برادران، خواهران، همسران وفرزندان جاری خواهد شد، اما دیری نگذشت که هیولای سیاه وحشت، برف های یکاولنگ را با چنگال خونین رنگین ساخت و قصه آغاز شد 

.

آری، یکاولنگ ما قصۀ سخت دلگیر، قصۀ سخت دلگیر دارد. قصه ای دردناک که با جنایت در قتل عام قریۀ کرالۀ کنر، کشتار «قریۀ قتل عام» قندز، قصاص کابلیان و قتل عام های «حقوق بشری» جنوب و شرق و غرب و شمال گره می خورد، همصدا می شود و در گوش تک تک ما هنگامۀ فراموش ناشده بر جا می گذارد: نزدهم جدی.

 ما درد و رنج مان را چو باران می باریم و در پای برف های سرد، شگوفه می گذاریم تا گل بزند و گل ها را بر رف خانه های مان می گذاریم تا عطر خوش آن در نسیم استقلال و آزادی و برابری به موج خروشان تبدیل شود. ما امروز آه می شویم، اشک می شویم و  دانه های زلال اشک مان را در قوغ فانوس رهایی می ریزیم تا آتش پارۀ قهر ما بر هر چه سیاهی است بتازد و خاکستر کند .

امروز یازده سال از روزی می گذرد که آسمان یکاولنگ غمگینانه می بارید، مادران ما در آستان دروازه خانه های شان انتظار می کشیدند تا آن 350 جگرگوشه دوباره به کاشانۀ مهر و محبت شان برگردند و زنجیر در را به صدا درآورند، اما آنان دیگر بر نگشتند و صدای «بمان مادر، بمان در خانۀ خاموش خود مادر» در فضای یکاولنگ طنین افکند، خون فواره زد و برف سفید یکاولنگ به قوغ سرخ خون تبدیل شد.

آه! عزیزان ما دیگر برنگشتند و حلقۀ در ماتمسرا دیگر به صدا درنیامد!

قصۀ دردناک ما روزی آغاز می شود که طالبان با قساوت تمام ولسوالی یکاولنگ را تسخیر می کنند. در آغاز ماه جدی، تنظیم حاکم منطقه هفت تن از ریش سفیدان محل را نزد طالبان می فرستد و به طالبان تعهد می سپارد که بر ولسوالی یکاولنگ حمله نخواهد کرد، اما هنوز چند شبی از شب های طولانی زمستانی نمی گذرد که نیروهای این تنظیم از درۀ صوف به بند امیر سرازیر می شوند و بر یکاولنگ حمله نموده ولسوالی را تسخیر می کنند. طالبان به زودی دست به حملۀ متقابل زده و با شکست این تنظیم، در 19 جدی 1379 قریه های جمک، قلعۀ شاه نهنگ، دهن کنک، بید مشکین، درۀ علی، فیروز بهار، سر آسیاب، پشته، لیلور، قاشغوله، کشکک، کته خانه، دهن شوراب، خم آستانه، نیشر، مندیک، گنبدی، بازار نیک، هزارگشته و آخندان یکاولنگ را محاصره و همۀ مردانی را که در خانه های شان بودند، در مرکز قریۀ نَیَک (پشت آکسفام) و دهن شوراب جمع نموده و بعد همه را به تیر می بندند. وقتی سید صفدر را به تیر بستند، پسرش سید میرعلی لگدی بر پوزۀ یکی از طالبان جنایتکار حواله کرد، طالبان با قساوت بی نظیر میرعلی را پوست کردند تا از او انتقام گرفته باشند.

«هوا سرد است،

اما سینه از گرمای گلوله گرم می گردد

و با گرمای آن صدها هزاران سینه می سوزد.»

در این قتل عام زحمتکشانی به قتل رسیدند که با هیچ تنظیمی پیوند نداشتند  و نه هم از کدام تنظیمی حمایت می کردند و مثل صدها هزار افغانی که در این سی سال قربانی بدمستی های جنایتکاران شده اند، اینان نیز بی هیچ «تقصیری» در میان رقابت طالبان و تنظیمی ها سوراخ سوراخ گشتند.

و حال که یازده سال از این کشتار جبونانه می گذرد، کودکان آن روز یکاولنگی به نوجوانان قوی مبدل گشته اند که نه تنها بر قبر پدران شان ناله سر می دهند بلکه به تقاص خون پدران و انتقام مرگ تمامی زنان و مردان کشته شده توسط جلادان می اندیشند.

هوا سرد بود و برف ضخیمی زمین را پوشانده بود. قریه ها در سکوت مرگباری فرو رفته بودند. کسی را یارای دفن دلبندان نبود. زنان و کودکان در آن سرمای سوزان توان نزدیک شدن به اجساد عزیزان و دلبندان شان را نداشتند. آسمان بر این همه جنایت می گریست. دانه های برف چون مروارید، گونه های شهدا را نوازش می کرد. سردی هوا اجساد پر خون را چنان با هم چسبانده بود که فقط با کلنگ و تبر ممکن بود از هم جدا شوند.

مردانی که از این قتل عام وحشتناک جان سالم به در برده بودند، وقتی دوباره به قریه ها برگشتند، دلبندان شان را در گورهای دستجمعی در کنار هم دفن نمودند تا در فردای رهایی خلق زحمتکش ما، لاله های سرخ بر مزار شان سبز شود.

با اینکه ملیاردها دالر از سوی «جامعه جهانی» به افغانستان سرازیر گردید، اما هیچ مدنی گرا، تکنوکرات و قوم سالاری نه تنها پشیزی برای فرزندان این همه جان باخته ندادند حتی سری به آن دیار غرقِ خون نزدند (انتظاری که هرگز از اینان نباید داشت). از اینرو نشریۀ پیشرو، ضمن این که روز 19 جدی را برای بازماندگان این همه جان باخته تسلیت می گوید و بازوان آنان را در انتقام از تمام قاتلان مردم و مخصوصاً زحمتکشان افغانستان ستبر و نیرومند می خواهد، با تهیۀ این فلم کوتاه تلاش دارد تا بخش کوچکی از رسالت خود را در قبال جان باختگان زحمتکش افغانستان به سر برساند و آرزومند است روزی عکس و نام تمامی شهدای یکاولنگ و سایر قتل های سی دهۀ اخیر را بدست آورده، آنان را ثبت تاریخ کشور نماید.

آری، یازه سال قبل یکاولنگ به خون نشست. بیش از 300 زحمتکش بر زمین افتادند و مادران، دیگر سایۀ فرزندان شان را بر در ندیدند.

 اینک جنوب و شرق کشور ما در خون غوطه می زند. مردم هرات، فراه، کندز، ننگرهار، زابل، غزنی،  قندهار، هلمند، ارزگان و دیگر ولایات کشور ما در «دموکراسی» خونین می میرند و به زمین می افتند، اما زمستان گذشتنی است و بهار رسیدنی. بار دیگر گل های استقلال و آزادی از میان برف ها شگوفه خواهند زد و عطر بهار آزادی فضای ما را نسیم تازه خواهد بخشد.

با دست های كوچك خود

ستاره می چینی؟ 

از آسمان شهر تو آخر

ستاره خواهد ریخت.

آزادی بیان شمشیر دو لبه

                                           یونس نگاه

  

اگر ما آزادی بیان را هدف نه بلکه وسیله ای برای ایجاد جامعۀ عاری از فقر، استبداد، بیکاری و نابرابری بدانیم، این وسیله در افغانستان برای رسیدن به اهداف یاد شده کارگر نیفتاده است. با وجود آنکه رسانه ها، نویسندگان و اهل نظر گاه کمبودات و مشکلات موجود را به «نقد» می کشند و پیشنهادات و نظرات خود را «آزادنه» بیان می کنند، ولی اوضاع کشور رو به وخامت است. ازین رو آزادی بیان حیثیت شمشیر دو لبه را دارد. از یکسو وسیله ایست به دست مردم برای «کنترول» و «نقد حکومت» و از سوی دیگر وسیله ایست به دست حکومت به خاطر فرونشاندن خشم مردم و فریفتن آنان. و حکومت ازین فرصت بهتر از مردم استفاده کرده است. درینجا نگاه گذرایی به این دو لبۀ آزادی بیان می کنیم:

1.  آزادی بیان به نفع مردم: نقش مردم در ایجاد، سمت دهی و تغییر حکومت معرف نوعیت حکومت ها می باشد. حکومت ها گاهی کاملاً دور از دسترس مردم بوده و نقش خود را صبغۀ آسمانی و یا حداقل فرا توده ای داده اند و با بهانه های عوام فریبانه مردم را تحمیق نموده و یا هم به وسیلۀ زور و تزویر خود را تحمیل کرده اند. گاهی نیز حکومت ها با ارادۀ نسبی مردم و با روال پذیرفته شده از سوی اکثریت از طریق انتخابات، جرگه ها و یا همه پرسی ایجاد شده اند. ولی در هر دو حالت مبارزۀ پیدا و پنهان میان حکومت و مردم به خاطر چگونگی و حدود نقش مردم در حکومت، جریان داشته است.

امروز نیز اگرچه اکثر حکومت ها با رأی مستقیم یا غیر مستقیم مردم به میان می آیند ولی برای نقش رأی دهندگان در جریان و دوام حکومت، همواره جدال جریان دارد. مردم خواهان نقش بیشتر در حکومت می باشند و حکام در تلاش محدود کردن این نقش اند. حکومت ها پولیس، ارتش، منابع مالی و تبلیغاتی را در اختیار دارند و از آنها به خاطر گسترش صلاحیت های خود و کاهش نقش مردم استفاده می کنند، ولی مردم با توجه به سطح رشد سیاسی شان از پارلمان، رأی، رسانه ها، حرکتهای اعتراضی مانند تظاهرات و اعتصابات به خاطر گسترش نفوذ و نقش خود در حکومت استفاده می کنند.

آزادی بیان که دستاورد مبارزۀ طولانی «رعیت» با سلاطین است، امروز گرانمایه ترین وسیله در دست روشنفکران، منتقدین، صاحب نظران، آزادی خواهان و ازان طریق توده ها می باشد. در کشورهایی که رسانه ها رشد کرده و مخاطبین وسیع در میان اقشار مختلف پیدا کرده اند، آزادی بیان حربه ایست که اصلاحات پیگیر و جدی را به نفع اکثریت بر دستگاه های حاکم تحمیل می کند و طلسم رازگونگی حکومت و ارتباط آن را با نیروهای فرازمینی طی قرنها افشاءگری، نقد و اعتراض کمرنگ کرده است.

ضمناً آزادی بیان ارتباط روشنفکران و توده ها را استحکام بخشیده و تعداد زیادی از صاحب نظران، نویسندگان و خبرنگاران ازین طریق با دردها و آمال مردم آشنایی بیشتر کسب کرده و متعهد بار آمده اند. اکنون این قشر روشنفکر به جای آنکه به بهانۀ حکیم و دانا بودن به انزوا بگرایند و از توده ها فاصله بگیرند، از تماس و گفتگو با آنان لذت می برند و توان قلم، کامره و حنجرۀ خود را در میان مردم به آزمایش می گذارند. عده ای ازین روشنفکران تعهد خود را چنان پیگیرانه و جدی تعقیب می کنند که به حق می توان آنان را گلوی رسای توده ها خطاب کرد. زیرا خود را یکسره در خدمت آمال مشترک آنان قرار داده و در جستجوی روز بهتر برای خود و همنوعان شان می باشند. ازین جمع کسی مانند نلسن ماندلا نصف عمر را بدون آنکه در برابر زور قد خم کند در پشت میله های زندان سپری می کند و کسی دیگری چون ویکتور خارا با دستان بریده در حضور جلادان تار می نوازد و سرود آزادی سر می دهد.

این گونه بیان اگرچه در بند و پشت میله های زندان صورت می گیرد، ولی رساتر از بسیاری نقدها و اعتراضهاییست که در ملاء عام از پس تریبون های فرمایشی و با پول و امکانات وافر به هوا می رود. آن یکی از پشت میله ها چنان عمیق و رسا بیان می شود که پس از ده ها سال هنوز هم در گوش جهان طنین انداز است و این یکی از هوتل و رستوران، ارگ یا گلخانه به وسیلۀ ماهواره ها و شبکه های جهانی رادیویی و تلویزیونی سراسر جهان را می پیماید اما پس از چندی بدون آنکه اثر مثبتی بجا بگذارد به فراموشی سپرده می شود.

این بیان، برخاسته از نیاز مردم بوده و در اعماق جامعه ریشه دارد و آزادی اش را نیز نه با تشریفات و کمک دست های بیرونی بلکه با پشتیبانی و استقبال مردم تثبیت می کند. آزادی بیانی که ازین طریق به میان می آید با نیازها و خواسته های جامعه هماهنگی دارد و در برابر خطر سرکاری شدن و بازیچۀ سیاسی حکومت گشتن تاب مقاومت دارد.

2.  اما آزادی بیان به ضد مردم: این شمشیر دو لبه گاهی بر گلوی خود مردم می نشیند و به اغفال و فریب آنان منجر می شود. با آمدن نیروهای خارجی و ایجاد حکومت جدید، یک تعداد ارزش های تازه به طور فرمایشی از سوی دستگاه حاکم به مردم «هدیه» شد. بازار آزاد، دموکراسی، حقوق زن، آزادی بیان و حقوق بشر با تمویل امریکا و متحدانش و از طریق رسانه هایی که با پول های کمکی و قرضکی راه افتاده بود، به طور ناشیانه تبلیغ گردید. به مردم اجازه دادند تا هرچه در دل دارند بگویند، مردم نیز در اوایل ازین فرصت به هیجان آمده چه حرف ها که نگفتند و چه درد دل ها که نکردند. از رنج هایی که کشیده بودند و از مشکلات و خواسته هایی که داشتند به رادیوها، تلویزیون ها، مطبوعات و در مجالس و گردهمایی ها سخن گفتند و گوش بزنگ نتیجۀ آن نشستند. اما با بی باوری تمام متوجه شدند که این هم بازی بیش نبوده است. آزادی بیان فقط فرصتی بود برای درد دل کردن، نه سهم گیری مردم در مسایل سرنوشت ساز قریه، شهر و ولایت شان. مردم گفتند که فلانی ها قاتلان فرزندان، مادران و پدران شان هستند و باید به جزای اعمال خود برسند. فلانی ها زندگی شان را برباد دادند؛ خانه، کوچه، قریه و شهر شان را ویران کردند و باید امروز جواب اعمال خود را بدهند. اما چند روز بعد از همان مرجعی که صدایشان را پخش کرده بود خبر وزیر، رییس و قومندان شدن همان فلانی ها را شنیدند.

به مردم گفته شد که فعلاً از گپ های کلان و مسایلی که منجر به «بی ثباتی» و باعث «تفرقه» می گردد، بگذرند و جانیان و خاینان را به خدای بزرگ بسپارند تا او تعالی دران دنیا جزای اعمال شان را بدهد. گذشته را صلوات، اکنون همه بکوشند تا در مسایل جاری حکومتی و مردمی توجه کنند. مردم باز هم زبان گشودند و از رشوت، پارتی بازی، ظلم و فساد رو به افزایش گزارش دادند و شکایت کردند، ولی باز هم آب از آب تکان نخورد و فساد اداری در تمام دستگاه های دولتی و غیر دولتی ریشه دواند؛ تجاوز، اذیت و خوردن مال کمزوران و تصاحب ملکیت های عامه از سوی زورمندان به امر عادی مبدل شد. حال، این آزادی بیان به چند دلیل به حربه ای علیه مردم تبدیل شده است و هر روز از مردم قربانی می گیرد:

اول- خلع سلاح روشنفکران: روشنفکران ما اگرچه در دوران مبارزات مشروطه خواهی و بعد ازان تا حدودی توانستند با مردم ارتباط برقرار کرده و انسجام یابند، ولی در سی سال اخیر به تدریج منزوی و پراکنده شدند. در جریان جنگ ضد روس در هر دو جبهه روشنفکران قربانی شدند. تعدادی از داعیان آزادی و رسالت اجتماعی که فریب سوسیال امپریالیزم و نوکرانش را خوردند یکجا با کودتاچیان و در نتیجه سیاست های ضد مردمی ایکه پیشه کردند از اجتماع رانده شدند و ارتباط شان با مردم از بین رفت. آنعده از روشنفکرانی که به جبهۀ مبارزۀ ضد شوروی و نوکرانش پیوستند نیز با دشمنی عناصر بنیادگرا و تمویل کنندگان شان قرار گرفته و اکثر مجبور به تسلیم و فرار شدند و یا هم ترور و اعدام گردیدند. دستگاه های استخباراتی غرب و کشورهای همسایه با تمام نیرو به تبلیغ و تقویت عناصری پرداختند که یا از آگاهی سیاسی کافی برخوردار نبودند و یا آگاهانه آمادۀ نوکری و پذیرش هر نوع دستور بودند. این نوکرپروری و نوکر شدن چنانچه دیدیم، هم افغانستان را برباد داد و هم خود باداران را به دردسرهای ناگزیر گرفتار کرد.

به انزوا کشاندن روشنفکران درین ده سال اخیر به گونۀ مخرب تری ادامه یافت. انجوها، کمک های «جامعۀ جهانی» و رسانه های فرمایشی هر کدام دامی شدند برای روشنفکران و تحصیل کردگان افغان. اکثر کسانی که ادعایی داشتند و خود را متعهد به جریان های سیاسی و روشنفکری می دانستند چنان گرفتار فندگیری، میزگرد و مصاحبه ها و مهمانی ها شدند که مردم و درد شان را یکسره از یاد بردند. از نظر شکلیات کار به کمال پیش رفت. هر کسی که دستش به جایی بند بود، سازمان و حزب و انجویی راه انداخته و شعار خدمت به مردم و نجات ملت سر داد.

فراوان رادیو، تلویزیون و نشریه فعال شده و شما می توانید بسیاری چیزها را بدون ترس بیان کنید و مردم هم می توانند بشنوند ولی نباید نتیجه ای از گفته های تان انتظار داشته باشید. شما در بسیاری موارد می توانید بگویید که فلانی دزدی کرده است، فلانی رشوت گرفته و فلانی آدم کشته است (درین موارد هم خط سرخ هایی وجود دارد که نمی توان از آن عبور کرد) ولی به فکر زندانی کردن و مجازات آنان نباشید. دزدان بی هراس تر از دیروز به غارت مصروفند؛ قاتلان و جنایت کاران دیگر از شنیدن نام خود در لست ناقضان حقوق بشر هراسی ندارند؛ امنیت رو به وخامت است و فساد اداری همه گیر شده است.

دوم- ترویج بی اعتمادی و سردرگمی: در نتیجۀ این آزادی بیان بیروباری راه افتاد و هر کس به حد توان و علاقۀ خود چیزهایی نوشت، نشر کرد و گفت. درین میان بی مضمونی، لاطایلات گویی، تکرار بنجل های فرهنگی دیگران و روی آوردن به ابتذال و سرگرمی های گمراه کننده برندۀ میدان بود. حرف جدی یی اگر مطرح می شد، در میان این همه بی ربط نویسی و پرت و پلاگویی به مشکل به گوش کسی راه می یافت. 

برای مردم آزادی بیان تجربه تازه ای بود و ازینرو در اوایل انتظارات فوق العاده و معجزه آسا از آن داشتند. فکر می کردند که اگر بگذارند ما حرف های خود را بی پرده بگوییم و گفته های ما بدون سانسور نشر شود چه شاهکارها که نخواهیم کرد. کسانی را که تا امروز با تهدید و زور دهان ما را بسته بودند، بی آبرو و افشاء خواهیم ساخت. نام کسانی را که ما را به تباهی کشاندند به گوش همه خواهیم رساند و زمین را برای همۀ عاملان بربادی این ملک تنور خواهیم ساخت. ولی متوجه شدند که آزادی بیان هم فرصتیست که استفاده از آن مشروط به داشتن حکومت و دستگاهیست که دران گوش شنوایی برای شنیدن خواسته های مردم و دستهای توانایی برای اجرای تصامیم شان وجود داشته باشد و دولت از آن مردم باشد. بسیاری ها نمی دانستند که عیب از آزادی بیان نیست بلکه عیب از شیوۀ اجرای آن و دستگاهیست که «آزادی بیان» را تبلیغ می کند. مردم دوباره خود را در خطر دیدند و ازینکه بازهم همان افراد با چهره های تازه به میدان آمدند، تمام جریان برای شان مشکوک شد و اعتماد خود را به شعارهای تازه از جمله آزادی بیان از دست دادند. بدینگونه آزادی بیان برای ایجاد بی اعتمادی و سردرگمی میان مردم کارگر افتاد و صاحبان قدرت و مگس های دور و بر قدرت از آن به ضد مردم نفع بردند.

سوم- بد نام کردن ارزش های دموکراتیک: این سرزمین به کارگاه بدنام سازی ارزش ها مبدل شده است. در مورد دلایل این جریان بدون شک اختلاف نظر وجود دارد ولی کسی نمی تواند انکار کند که درین چند دهه بسیاری ارزش هایی که دیگران را به رفاه و آسایش رهنمون کرده در افغانستان به ترتیب به تجربه گرفته شده و ناکام و سیاهروی کنار گذاشته شده اند. سریال از «سوسیالیزم»، «حکومت کارگری»، «اصلاحات ارضی به نفع دهقانان»، «برابری» و «عدالت اجتماعی» شروع شد و مجریان ناشی، ضد مردم و جاهل آن، با چند چپه گرمک و در همان قدم های اول مردم را چنان تور دادند که از ترس اجرای اصلاحات ارضی اکثریت دهقانان دست به تبر و تفنگ بردند و به سنگر مبارزه پیوستند.

و این بار نوبت دموکراسی، آزادی بیان، حقوق بشر و نقش اجتماعی زنان رسیده است. پروسه بدنام سازی این ارزش ها نیز با موفقیت پیش رفته و در حال اکمال است. گفتند در دموکراسی، حکومت نمایندۀ مردم است و تحت نظارت و رهنمایی مردم به رتق و فتق امور می پردازد، اما در عمل بر گردۀ مردم سوار شدند و به نام شان پول و امکانات گدایی شده را بلعیدند؛ در پشت سدهای امنیتی و موترهای ضد مرمی برای خود دنیایی کاملاً مجزا از دنیای مردم آباد کردند. گفتند که بازار آزاد برای شما رفاه می آورد و خوبست ملکیت های عامه، معادن، فابریکات و همه تأسیسات و منابع اقتصادی و تجاری به بازار عرضه شود تا در رقابت آزاد شالوده اقتصاد پویا و بالنده بنیانگذاری گردد و آنگاه بیایید و ریختن پول و آسایش را لذت ببرید! اما در عمل تجمع بیش از حد سرمایه در دست عدۀ معدود و گسترش فقر در میان اقشار پایینی و متوسط جامعه هر روز بیشتر از پیش مردم را به ستوه آورد. حقوق بشر بر صفحات قوانین، اوراق دفاتر و پشت تریبون ها جا گرفت اما راهی در زندگی مردم نیافت و همراه با همدوره های بیچاره اش حقوق زن، دموکراسی و آزادی بیان متحمل بدنامی و روسیاهی تحمیلی شد، و تمام این اصطلاحات به «حقوق زن»، «دموکراسی»، «آزادی بیان» و «حقوق بشر» مبدل شدند. 

چهارم- تحمیق مردم: آزادی بیان حربه ای شده است برای گول زدن مردم و مصروف کردن شان با گرفتاریها، مباحث و مسایل ساختگی. با آزادی بیان امروز مردم گاهی، وقت خود را به گفتن یا شنیدن شکایت ها و خالی کردن اخ دل همدیگر می گذرانند. مصروفیت هایی از قبیل سریال های هندی و آهنگ های رنگارنگ برای شان خلق شده تا دردسرهای خود را فراموش کنند و رنج شان تسکین یابد. فریاد همدیگر را کمتر بشنوند و بیچارگی های همدیگر را کمتر ببینند. وقتی در جایی کار شان بند می شود و مجبور به پرداخت رشوه می گردند؛ وقتی که قیمت آرد، بوره، تیل و چوب بی وقفه افزایش می یابد؛ وقتیکه در نزدیک خانه یا محل کار شان انفجار صورت می گیرد و زمانی که در بمباران نیروهای خارجی عزیزان شان را از دست می دهند، راهی برای سرکوب و یا فرار از عقده های خود داشته باشند. در رادیوها و تلویزیون ها جیغ و داد راه اندازند و از وضعیت خود شکایت کنند یا روبروی تلویزیون نشسته با آهنگ ها و سریال های گوناگون تخدیر شوند و از جوش بنشینند. این نوع آزادی بیان به جای گشودن گره از کار مردم، گرهی محکمتر و خطرناکتری بر کورگره های بی پایان زندگی شان می افزاید: تحمیق.

پنجم- تشجیع نیروهای غیر دموکراتیک: با رفتن طالبان همانقدر که امیدواری در چشم های مردم موج می زد به همان اندازه نگرانی از محاکمه و مجازات، تعدادی را به تب مرگ انداخته بود. هر دو طرف فکر می کردند که این بار شرایط فرق می کند و ممکن است تعدادی از جنگ سالاران و ناقضان حقوق بشر حداقل به طور سمبولیک به محاکمه کشانده شوند. اما خبر نبودند که اشغالگران امریکایی و هم پیمانان شان نیز در پی چیزی غیر از منافع خود نمی باشند و به حقوق بشر و دموکراسی فقط به حد وسایلی برای رسیدن به اهداف سیاسی-اقتصادی خود ارزش قایل اند ورنه کم نیستند کشورهایی که با نظام های کاملاً غیر مردمی و نا آشنا با دموکراسی بر خط منافع اینان سر نهاده اند و از پشتیبانی و حمایت مستقیم و بی دریغ امریکا و هم پیمانان برخوردار می باشند. 

منافع آنان ایجاب می کرد تا از یکسو صورتک دموکراسی را بپوشند و از سوی دیگر مستبدترین، خاین ترین، جنایتکارترین و غیر دموکراتیک ترین عناصر را وزیر، رییس و نماینده بسازند. این کار به تدریج زورداران سابق را باورمند ساخت که هنوز دوران شان به سر نرسیده و فرصت دیگری برای زراندوزی و زورآزمایی دارند، زیرا بادار هنوز هم به آنان ضرورت دارد.