افغان میرمني د تاوتریخوالي په منګولو کې

د افغانستان ښځې د بل هر وګړي په پرتله له زیات تاوتریخوالي سره مخامخ دي. د افغانستان د بشر حقونو خپلواک کمیسیون څه موده وړاندې په خپل وروستي رپوټ کې په ډاګه کړې چې د ۱۳۹۳ کال په لومړیو شپږ میاشتو کې د ښځو په وړاندې د هیواد په بیلابیلو برخو کې د تاوتریخوالي ۲۴۸۴ پیښې یې ثبت کړې دي. د یادولو وړ ده چې دا یوازې هغه پیښې دي چې کمیسیون ته یې رپوټ رسیدلی، په داسې حال کې چې د ښځو په وړاندې د تاوتریخوالي اصلي شمیره په کراتو له دې څخه زیاته ده، ځکه ټول په دې پوهیږي چې د ښځو په وړاندې د تاوتریخوالي زیاتې پیښې د بیلابیلو دلایلو له کبله پټې ساتل کیږي.

سره له دې چې په تیرو څوارلس کلونو کې د «نړیوالې ټولنې» لخوا د ښځو د حقونو تر نامه لاندې سلګونه میلیونه ډالر بیلابیلو انجوګانو او د افغانستان دولت ته ورکړل شول، خو د هر کال په تیریدو د هیواد په ګوټ ګوټ کې دغه تاوتریخوالی نه یوازې کم شوی نه دې، بلکې ورځ تر بلې زیاتیږي. هره ورځ پر میرمنو د ډله ییز تیري، ځان وژنې، سوځونې، د بدن غړو پرې کولو، وهل او ټکولو، تښتونې، په بد کې ورکولو او په یوه کلام د هغوی په وړاندې د نا انساني چلندونو رپوټونه خپریږي، خو عاملینو ته یې نه جزا ورکول کیږي او نه هم د هغوی مخه نیول کیږي. کله چې د تاوتریخوالو شمیره زیاتیږي، اکثره انجوګانې او د هغوی مشران له خوشالۍ په جامو کې نه ځاییږي، ځکه د هغوی پروژې له سره ګل کوي او خپل جیبونه د ښځو د حقونو تر نامه لاندې ډکوي. دغو انجوګانو چې په تیرو څوارلس کلونو کې په دې برخه کې ښه تجربه موندلې ده، ښځې د نانځکو په څیر استعمالوي، ځکه پروژې د همدې لپاره دي چې د هغوی جیبونه ډک کړي، نه دا چې په واقعي ډول د ښځو ستونزې حل کړي.

د افغانستان دولت چې د بهرنیانو له یرغل وروسته هیڅ کله د تاوتریخوالي عاملینو په وړاندې غوڅ دریځ درلودلی نه دی، له دې کبله ورځ تر بلې زموږ د هیواد بیوزلې میرمنې د تاوتریخوالي په منګولو کې خپل ژوند له لاسه ورکوي. که څه هم د هغوی تر نوم لاندې بیلابیلې غونډې لمانځل کیږي، خو هغوی ته یې هیڅ ګټه نه رسي. هیڅ ډول غونډه او لمانځنه نشي کولای ښځو ته د هغوی اصلي او اساسي حقونه ورپه برخه کړي. په دې لاره کې عملي ګامونه باید پورته شي او هغه کسان چې د ښځو په وړاندې د تاوتریخوالي عاملین دي، په کلکه مجازات شي، څو نورو ته د عبرت درس شي، خو لکه څرنګه چې ښکاري: اگر این مکتب است و این ملا- حال طفلان خراب می بینم!